adapt

[əˈdæpt]

v.

1) прыстасо́ўваць; прыла́джваць, падганя́ць

to adapt oneself to the new job (environment) — прыстасава́цца да но́вае пра́цы (асяро́дзьдзя).

2) адаптава́ць; перарабля́ць

to adapt a novel — перарабі́ць рама́н (у п’е́су або́ ў фільм)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Адні́ны ’німфы ў Свіцязі’ (Мухл.) праз польск. undyna ’німфа’ з ням. Undine або непасрэдна з ням. Калі гэта так, новае запазычанне з характэрнай перастаноўкай зычных. Існуе таксама магчымасць іншага рашэння: з літ. vandẽnė ’німфа’ (Скарджус, 265). Апошняе да літ. vanduõ ’вада’ (гл. Фрэнкель, 1194) (Мартынаў, SlW, 67).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́чарадзь ’чарга’ (Шн., 2, КТС, Бяльк., Сцяшк., З нар. сл., Інстр. I). Новае запазычанне з рус. о́чередь, аб чым сведчыць ужыванне гэтага слова толькі ў адзіным значэнні ’людзі, якія размяшчаюцца ў пэўнай паслядоўнасці для атрымання чаго-небудзь’, у той час як у іншых значэннях ужываецца бел. чарга.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фармірава́нне н

1. (дзеянне) Formierung f -, Bldung f -; Gestltung f -;

фармірава́нне свядо́масці Bewsstseinsbildung f -;

фармірава́нне кабіне́та Kabinttsbildung f;

фармірава́нне цягніко́ў чыг Zgbildung f, Wgenreihung f -;

2. вайск Formatin f -, -en, ufstellung f -, -en;

но́вае фармірава́нне Nuaufstellung f

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́плысці I сов., в разн. знач. вы́плыть;

в. ў мо́ра — вы́плыть в мо́ре;

ме́сяц ~лыў з-за хмар — луна́ вы́плыла из-за туч;

~лыла но́вае пыта́нне — вы́плыл но́вый вопро́с

вы́плысці II сов. вы́колоситься;

ячме́нь ~лыў — ячме́нь вы́колосился

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дапасава́ць сов.

1. (да чаго) согласова́ть (с чем);

д. прыме́тнік да назо́ўніка ў ро́дзе, лі́ку і скло́не — согласова́ть прилага́тельное с существи́тельным в ро́де, числе́ и падеже́;

2. приспосо́бить, примени́ть;

д. но́вае тэхні́чнае прыстасава́нне — примени́ть но́вое техни́ческое приспособле́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Васпо́льзываць ’скарыстаць, выкарыстаць’ (Бяльк.), васпо́льзывацца (Бяльк.). Запазычанне з рус. мовы. Параўн. рус. воспо́льзоваться ’скарыстацца’ (са ст.-слав. мовы?). Адсюль новае бел. дыял. утварэнне васпо́льза (гл.). Адзначым, што ў форме воспо́льзовать рускі дзеяслоў не зафіксаваны ні ў Даля, ні ў СРНГ Таму бел. васпо́льзываць узнікла ўжо на базе васпо́льзывацца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Со́я ‘травяністая расліна сямейства бабовых’ (ТСБМ, Кіс., Сцяшк.). Новае запазычанне з рус. со́я ‘тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 73, 88); у апошняй праз заходнееўрапейскія мовы, параўн. ням. Soja, англ. soya з япон. shōyū ‘соявы алей’ < кіт. či̯angyu ‘тс’; гл. SWO, 690; ЕСУМ, 5, 364.

Соя́ ‘сойка’ (Куч.). Гл. сойка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

іго́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

1. Прылада для шыцця; завостраны металічны стрыжань з вушкам для ніткі.

Машынная і.

Уцягнуць нітку ў іголку.

2. Тонкі металічны стрыжань з завостраным канцом рознага прызначэння.

Патэфонная і.

3. Ліст хвойных дрэў і кустоў.

Ядлоўцавая і.

4. Тонкая калючка на целе некаторых жывёл.

Іголкі вожыка.

Як на іголках — пра неспакойны, нервовы стан.

|| памянш. іго́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

З іголачкі (разм., адабр.) — пра новае, толькі што пашытае, вельмі моднае.

|| прым. іго́лачны, -ая, -ае і іго́лкавы, -ая, -ае.

Іголачны ўкол.

Іголачнае вушка.

Іголкавая вытворчасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́значыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак.

1. што і з дадан. Распазнаць, высветліць, разабрацца ў чым-н., дакладна ўстанавіць.

В. прычыну.

В. адлегласць.

В. вугал (вылічыць).

2. што. Выявіць сутнасць, раскрыць змест чаго-н.

В. творчы метад пісьменніка.

В. новае навуковае паняцце.

3. каго-што. Загадзя прызначыць або намеціць наперад.

В. дзяжурных.

В. далейшыя планы.

4. што. Устанавіць, назначыць.

В. сродкі на будаўніцтва.

В. меру пакарання.

5. што. Абумовіць сабой, з’явіцца прычынай чаго-н.

Добрая падрыхтоўка вызначыла поспех.

6. што. Абазначыць якім-н. чынам.

В. мяжу тычкамі.

|| незак. вызнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вызначэ́нне, -я, н. (да 1—4 і 6 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)