дружы́на, ‑ы, ж.

1. У Старажытнай Русі — група з прыбліжаных князя, якая складала асноўнае яго войска і прымала ўдзел у кіраванні княствам. Дружына полацкага князя.

2. Добраахвотнае аб’яднанне, група, атрад, створаныя з якой‑н. мэтай. Баявыя рабочыя дружыны. Санітарная дружына. Пажарная дружына. Піянерская дружына.

•••

Народная дружына — добраахвотная арганізацыя ў СССР, якая дапамагае міліцыі ў ахове грамадскага парадку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уплыва́ць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уплысці, уплыць.

уплыва́ць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Рабіць уплыў; уздзейнічаць на каго‑, што‑н. Тое, што на паэзію Купалы і Коласа ўплывала народная творчасць, яе паэтыка, заўважана і даказана нашай крытыкай даўно. Навуменка. [Алесь:] — Машыны, брат, не толькі маюць фізічную сілу, яны яшчэ здольны ўплываць і па розум людзей. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ко́шка 1 ’касільна’ (Маш.). Гл. кошка 2.

Ко́шка 2 ’прыстасаванне ў выглядзе якара для падымання прадметаў з вады’ (ТСБМ, Нар. словатв., Ян.). Да кошка ’самка ката’. Гл. кот 1.

Ко́шка 3 ’вілы для гною, бусак’ (Мат. Гом.), ’матыка’ (Мат. Маг.). Гл. кошка 2.

Ко́шка 4 ’народная назва грыба пеўнік стракаты’ (Жыв. сл.). Гл. кот 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зацяга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разм.

1. Змучыць, стаміць, водзячы з месца на месца або прымушаючы прыходзіць куды‑н. — Праз цябе яны і мяне зацягалі па допытах. Крапіва.

2. Занасіць, пашарпаць пры працяглым выкарыстанні. Зацягаць адзежу. // перан. Часта карыстаючыся, апошліць, зрабіць збітым, трывіяльным. Песня, якую не зацягала, не затаптала казарма, народная песня, якая вышэй за ўсе войны, — гучыць пераможным маршам. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стажа́р, ‑а, м.

1. Уваткнуты ў зямлю шост, вакол якога кідаецца стог. [Другі спадарожнік:] — Дык гэта Сымонаў хутар? А дзе ж яго гумно? — Вунь там, мусіць, — паказаў першы рукой убок, за хату, дзе тырчаў голы стажар. Галавач.

2. звычайна мн. (стажа́ры, ‑жар). Народная назва групы з блізка размешчаных зорак у сузор’і Цяльца. Ночкай вынікнуць стажары, І бяздонныя амшары Зоркі высцелюць руном. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карманьёла

(фр. carmagnole, ад Carmagnole = назва італьянскага горада)

1) французская народная песня-танец;

2) французская рэвалюцыйная песня, складзеная народам у Парыжы ў 1792 г. у сувязі з падзеннем каралеўскай улады;

3) куртка з вузкімі фалдамі, якую насілі якабінцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тво́рчасць ж.

1. (дзейнасць) Scháffen n -s;

2. (сукупнасць усяго створанага кім-н.) Werk n -(e)s, -e;

наро́дная тво́рчасць Vólkskunst f -, Vólksschaffen n;

у тво́рчасці Яку́ба Ко́ласа in Wérken von Jakúb Kólas

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пе́сня ж. Lied n -(e)s, -er;

наро́дная пе́сня Vólkslied n;

◊

гэ́та стара́я пе́сня разм. das ist (ímmer) die álte Plátte; das ist (ímmer) die álte Léier; das ist (ímmer) das álte Lied

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

параўна́нне ср., в разн. знач. сравне́ние;

няўда́лае п. — неуда́чное сравне́ние;

гэ́та не паддае́цца ~нню — э́то не поддаётся сравне́нию;

наро́дная тво́рчасць бага́та ~ннямі — наро́дное тво́рчество бога́то сравне́ниями;

ступе́ні ~ння — грам. сте́пени сравне́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Плант ’надзел, сядзіба, участак’ (ветк., Мат. Гом.), ’план сядзібы’ (Бяльк.), рус. плант ’чарцёж, план чаго-небудзь’, ’агарод’, ’участак селяніна’. Відаць, з польск. plant(a) ’план, праект’, якое ў XVIII ст. (у выніку кантамінацыі) з франц. plan і італ. piania ’план’ (Варш. сл., 4, 222) < лац. plama ’ступня, падэшва’. Фасмер (3, 273) мяркуе, што рус. плант, плинтовать ’абмяркоўваць, планаваць’ — гэта народная формы лексемы план.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)