Ар ’мера плошчы 100 кв м’. Запазычана праз рус. ар (Крукоўскі, Уплыў, 82) з франц. are ад лац. area ’плошча’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наручкі ’нейкая лінейная мера’ (в. Ройсты б. Свянц. пав.; Крывіч, 1927, 12, 106). Няясна, хутчэй за ўсё да руки (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бутэ́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Шкляная пасудзіна для вадкасцей, звычайна цыліндрычнай формы з вузкім горлам.
Б. ліманаду.
2. Старая руская мера вадкасцей, роўная 0,6 л.
◊
Заглядаць у бутэльку (разм., іран.) — часта выпіваць, напівацца.
Лезці ў бутэльку (разм., неадабр.) — злавацца на каго-н., звычайна беспадстаўна.
|| памянш. бутэ́лечка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. бутэ́лечны, -ая, -ае.
Бутэлечнае піва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кручо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
1. Металічнае прыстасаванне з загібам на адным канцы для розных мэт.
Дзвярны к.
Рыбалоўны к.
2. Росчырк, завіток на пісьме.
Пісаць з кручкамі.
3. перан. Прыдзірка, зачэпка да каго-н. (разм.).
4. Тое, што і кручкатвор (неадабр.).
5. Мера гарэлкі, роўная 250 г (уст.).
|| прым. кручко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і кручо́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ло́каць, ло́кця, мн. ло́кці, ло́кцяў, м.
1. Месца згібу рукі, дзе злучаецца плечавая косць з касцямі перадплечча.
Узяць за л.
Блізка л., ды не ўкусіш (прыказка).
2. Старадаўняя мера даўжыні, роўная прыблізна 0,5 м.
◊
Кусаць (сабе) локці — шкадаваць аб чым-н. упушчаным, непапраўным.
Пачуццё локця — пачуццё сяброўства і ўзаемнай падтрымкі.
|| прым. ло́кцевы, -ая, -ае (да 1 знач.) і лакцявы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
фунт I м. (мера веса) фунт;
◊ пазна́ць, пачы́м ф. лі́ха — узна́ть, почём фунт ли́ха
фунт II м.: ф. стэ́рлінгаў фунт сте́рлингов
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ква́рта ’мера вадкіх і сыпучых рэчываў’ (ТСБМ, КЭС, лаг., Нас., Сцяшк., ДАБМ, Мядзв., Гарэц., Мат. Маг., Шат.), ’кубак, конаўка, кружка’ (ТСБМ, Жд. 2, Сл. паўн.-зах., ТС). Ст.-бел. кварта ’мера вадкасці і сыпкіх рэчываў’ (з 1582 г.) < польск. kwarta < лац. quarta ’чвэрць’. Не абавязкова прымаць нямецкае пасрэдніцтва паміж польск. і лац. (параўн. Булыка, Запазыч., 145). Гл. Слаўскі, 3, 462; ЕСУМ, 2, 414.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кватэ́рка 1 ’фортачка’, ’адтуліна ў коміне’ (Нас., Мат. Гом., Ян., Хар., Касп., Яшк.), ’палова акна’ (Нар. словатв.), ’частка столі паміж дзвюма бэлькамі’ (Яшк.). Гл. кватырка.
Кватэ́рка 2 ’мера вадкіх або сыпкіх рэчываў, роўная чацвёртай частцы кварты’ (ТСБМ, ДАБМ, Шат., КЭС, лаг., Сержп. Грам.). Ст.-бел. кватерка, кватырка ’мера вадкасці’ (з 1690 г.) (Булыка, Запазыч., 145). З польск. kwaterka (Слаўскі, 3, 473).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лубня ’сасуд з лубу і мера для мёду’ (Гарб.), Да луб 1 (гл.). Аб суфіксе ‑ня гл. Сцяцко (Афікс. наз., 165).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Máßreglung, Máßregelung
f -, -en
1) пакара́нне, спагна́нне
2) звальне́нне (як карная мера)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)