узвы́сіцца сов.
1. (о строящемся здании, сооружении) возвы́ситься;
2. (увеличиться) повы́ситься; (о цене — ещё) взду́ться;
3. (приобрести более высокое общественное положение или значение) возвы́ситься, подня́ться;
жада́нне ўзвы́сіцца — жела́ние возвы́ситься;
аўтарытэ́т ~сіўся — авторите́т подня́лся;
4. (о голосе) возвы́ситься
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГОЛАНАСЕ́ННЫЯ
(Pinophyta, або Gymnospermae),
найбольш старажытны аддзел вышэйшых насенных раслін. 10 парадкаў, 12 сям., больш за 70 родаў, каля 600 відаў. Падзяляюцца на 2 класы: вымерлы клас кардаітавых (Cordaitopsida) і сучасны — хвойных (Pinopsida). Пашыраны па ўсім зямным шары (акрамя Антарктыды), асабліва ва ўмераных шыротах Паўн. паўшар’я. На Беларусі 3 парадкі (цісы, хвоі і кіпарысы). 5 родаў (елка, піхта, хвоя, ціс, ядловец), каля 100 відаў і формаў голанасенных інтрадукаваны ў сады і паркі. Многія з голанасенных — лесаўтваральнікі. Маюць вял. водаахоўнае і проціэразійнае значэнне, узбагачаюць атмасферу кіслародам, паветра фітанцыдамі і аэраіонамі, даюць каштоўную драўніну і сыравіну для цэлюлозна-папяровай і хім. вытв-сці. Голанасенныя выкарыстоўваюць як лек. і дэкар. расліны; насенне некат. ядомае.
Першыя голанасенныя з’явіліся ў канцы дэвонскага перыяду, іх продкі — стараж. папарацепадобныя. Былі пашыраны ў мезазойскую эру, у канцы якой большасць голанасенных выцеснена пакрытанасеннымі раслінамі. Характэрная прыкмета голанасенных — наяўнасць голых (адсюль назва) семязародкаў (семяпупышак). Усе голанасенныя — разнаспоравыя дрэвы і кусты з монападыяльным галінаваннем. Ствол складанай будовы, з другасным патаўшчэннем. Лісце пераважна шматгадовазялёнае, звычайна дробнае суцэльнае, лускападобнае, падоўжанае пляскатае або іголкападобнае (ігліца). Кветак няма. Амаль ва ўсіх сучасных голанасенных ёсць раздзельнаполыя стробілы — укарочаныя рэпрадуктыўныя парасткі (т.зв. мужч. і жан. шышкі).
Літ.:
Голосеменные (Pinophyta, или Gymnospermae) // Жизнь растений. Т. 4. Мхи. Плауны. Хвощи. Папоротники. Голосеменные растения. М., 1978.
Г.У.Вынаеў.
т. 5, с. 322
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ино́й
1. (другой) і́ншы, другі́;
не что иное, как… не што і́ншае, як…;
2. (некоторый) некато́ры; і́ншы; (какой-л.) які́-не́будзь;
в ины́х слу́чаях у некато́рых вы́падках;
3. (при противоположении или перечислении) адзі́н; другі́; і́ншы; той;
ино́му челове́ку жа́рко, ино́му хо́лодно аднаму́ (і́ншаму) чалаве́ку го́рача, а друго́му (а і́ншаму) хо́ладна;
4. сущ. і́ншы, -шага м.; некато́ры, -рага м.; адзі́н, род. аднаго́ м., другі́, -го́га м.; той род. таго́ м.;
тот и́ли ино́й той ці і́ншы;
◊
ино́й раз і́ншы раз;
ины́ми слова́ми іна́кш (іна́чай) ка́жучы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абшы́ўка ж.
1. обши́вка, обшива́ние ср.; окаймле́ние ср.; опу́шка, опуше́ние ср.; обта́чка;
2. обши́вка;
1, 2 см. абшы́ць 1, 2;
3. (отделка) обши́вка; (из другого материала — ещё) оторо́чка, кайма́; (меховая — ещё) опу́шка;
4. тех. (деревянная или металлическая) обши́вка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
правадні́к I, -ка́ м. проводни́к; (для охраны или указания пути — ещё) провожа́тый;
п. ваго́на — проводни́к ваго́на;
п. экспеды́цыі — проводни́к (провожа́тый) экспеди́ции
правадні́к II, -ка́ м., прям., перен. проводни́к;
п. электры́чнасці — проводни́к электри́чества;
тэа́тр — п. культу́ры — теа́тр — проводни́к культу́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прычэ́пка ж.
1. (действие) прице́пка, прице́п м.;
2. перен. (необоснованный упрёк или претензия) приди́рка;
3. перен., разг. заце́пка, по́вод м.;
4. бот. (нарост на плодах) прице́пка;
◊ і за шчэ́пку зно́йдзе ~ку — посл. ни за что́ ни про что́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
завора́чиваться
1. (назад или в сторону) прост. заваро́чвацца, паваро́чвацца;
2. прост. (загибаться кверху, назад) загіна́цца; закру́чвацца; (о подоле, рукавах) зака́свацца; (о штанинах — ещё) падка́свацца; (о полах) захіна́цца;
3. страд. загіна́цца; закру́чвацца; зака́свацца; падка́свацца; заго́ртвацца; запако́ўвацца; укру́чвацца; завіна́цца, захіна́цца; см. завора́чивать 2, 3.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
покача́ться сов.
1. (находясь в подвешенном состоянии, под действием ветра, волн) пакалыха́цца, пагайда́цца; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) пагу́шкацца;
2. (о чём-л. неустойчивом или слабо закреплённом) пахіста́цца, пакалыха́цца, пакалыва́цца; паківа́цца;
3. (поколебаться в вертикальном направлении) павага́цца, пазы́бацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перемя́ть сов.
1. (сильно измять, измять всё или многое — одежду, бумагу) перамя́ць, памя́ць; перакамячы́ць, пакамячы́ць;
2. (ягоды) пераці́снуць, паці́скаць, перадушы́ць, падушы́ць; (размять) пераце́рці, паце́рці, ператаўчы́, патаўчы́;
3. (перемесить) перамясі́ць, памясі́ць;
4. (траву) стапта́ць, ператапта́ць, патапта́ць, вы́таптаць, павыто́птваць;
5. (лён, пеньку) пераце́рці, перамя́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залята́ць I несов.
1. (летя, оказываться высоко или далеко) залета́ть, улета́ть;
2. (во время перелёта останавливаться где-л.) залета́ть;
3. (летя, влетать куда-л.) залета́ть; (о птицах — ещё) запа́рхивать;
1-3 см. заляце́ць
залята́ць II сов. (начать летать) залета́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)