Танке́ткі ’лёгкі жаночы абутак, басаножкі’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл.), танке́тка ’суцэльная падэшва, якая патаўшчаецца ад наска да пяткі’ (ТСБМ). Вобразнае збліжэнне з танке́тка ’лёгкая баявая гусенічная бронемашына’ (ТСБМ), памянш. ад танк (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абтрапа́ны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад абтрапаць.
2.узнач.прым. Паношаны, падраны ад доўгага ўжывання. [Чыжык] найбольш дзівіўся на схуднелыя твары новых сяброў, на абтрапанае, бруднае адзенне, на абутак, з-пад падэшваў якога відаць былі босыя ногі.Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэ́ліна, ‑ы, ж.
Разм.
1. Прэлае месца на скуры. Здалося, што з балотнай вадою сплыло з ног усё: і цяжкі размяклы абутак, і .. боль прэліны, і ламота ў суставах.Кулакоўскі.
2. Тое, што і прэласць. З ракі патыхае прэлінаю.Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штры́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Рмн. ‑пак; ж.
Кавалак тасьмы, які прышываецца знізу да калашыны штаноў і працягваецца пад ступню ці абутак. [Юстын:] — На адной назе ў яго [памешчыка] чаравік жоўты, а другая — басанож, і толькі белая штрыпка ад штаноў матляецца...Стаховіч.
[Ням. Strippe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Пра пасажыра: выйсці, даехаўшы да якога-н. месца (разм.).
На наступным прыпынку злезем.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адстаць, адваліцца.
Скура злезла.
Фарба злезла.
4. Зняцца (пра адзенне, абутак; разм.).
Бот злез з нагі.
|| незак.зла́зіць, зла́жу, зла́зіш, зла́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уздзе́ць, -е́ну, -е́неш, -е́не; -е́нь; -е́ты; зак., што на каго-што.
1. Надзець, нацягнуць (адзенне, абутакі пад.).
У. боты на ногі.
2. Павесіць, начапіць, прымацаваць да чаго-н.
У. рукзак на плечы.
У. пятлю на крук.
3. Насадзіць на вастрыё, стрыжань, праколваючы, надзець на што-н.
У. кола на вось.
У. кавалак мяса на відэлец.
|| незак.уздзява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ДЗЕРАВЯ́ШКІ,
у беларусаў абутак з дрэва, які насілі вясной і восенню. Бытавалі ў 19 — пач. 20 ст. пераважна на Гродзеншчыне і на 3 Віцебшчыны (спарадычна трапляліся ў інш. рэгіёнах Беларусі). Былі 2 тыпаў: выдзеўбаныя з кавалка дрэва башмакі, з круглым або завостраным наском і камбінаваныя туфлі на нізкім ці высокім абцасе, да драўлянай падэшвы якіх прымацоўваўся скураны верх або шырокая скураная паласа.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сла́бкі
1. (нямоцнанацягнуты) lóse, lócker;
сла́бкі ву́зел lóser [lóckerer] Knóten m;
2. (завялікі) groß, weit (пояс, абутакі г. д.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Барэткі жаночыя туфлі’ (Касп.). Рус.дыял.баре́тки ’розныя віды жаночага абутку’ (смал., тул., свярдл., ярасл. і г. д.), баре́ты ’модныя чаравікі’ (данское). Паводле Шанскага, 1, Б, 43, магчыма, запазычанне з ісп. мовы (ісп.barreta ’скураная сцілка’). Няпэўна. Параўн. рус.дыял.баре́товый ’скураны’ (?): Надевал перчаточки баретовые (з песні). Зыходзячы з рус.дыял. варыянта буре́тки ’жаночы абутак’, можна лічыць, што слова таго ж паходжання, што і рус.буре́т, польск.burat, buret, boradek, boratek ’гатунак баваўнянай ці шарсцяной або шаўкова-шарсцяной матэрыі, якая мела ўзоры і зажывалася на парцьеры і для пакрыцця мэблі’ (а гэта з франц.burat, італ.buratto; Варш. сл., 1, 190, 235, 236). Тады значэнне ’скураны абутак’ другаснае, а першаснае ’абутак з матэрыі’ (гэта значэнне яшчэ вядома ў рус. гаворках). Таксама рус.перчаточки баретовые хутчэй за ўсё ’пальчаткі з матэрыі барету’ (гл. Краўчук, БЛ, 1973, 4, 69).
