фа́лас

(гр. phallos)

мужчынскі палавы орган, а таксама яго відарыс, які абогатвараўся некаторымі народамі як сімвал апладатваральнага пачатку прыроды.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фанагра́ма

(ад фана- + -грама)

тэкст, запісаны пры дапамозе фанографа на плёнцы, пласцінцы, а таксама плёнка, пласцінка з такім запісам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фотата́ксіс

(ад фота- + таксіс)

рухальная рэакцыя раслінных і прасцейшых жывёльных арганізмаў у адказ на дзеянне святла (гл. таксама геліятаксіс).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хаўту́ры

(с.-лац. chartularium = памінальны спіс нябожчыкаў)

абрад провадаў нябожчыка для пахавання, а таксама жалобны стол, абед па нябожчыку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хна

(ар. chena)

чырвона-жоўтая фарба расліннага паходжання, якая выкарыстоўваецца для афарбоўкі шэрсці, а таксама валасоў, ногцяў і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шамо́т

(фр. chamotte)

вогнетрывалая гліна або каалін, апаленыя пры высокай тэмпературы да спякання, а таксама керамічныя вырабы з іх.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шапіто́

(фр. chapiteau)

вялікая разборная брызентавая палатка для цыркавых выступленняў, а таксама перасоўны цырк, які выступае ў такой палатцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шарава́ры

(венг. salavàri < цюрк. šalvar, ад перс. šalvār)

доўгія шырокія штаны, сабраныя каля шчыкалатак, а таксама шырокія спартыўныя штаны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

штэ́мпель

(ням. Stempel)

пячатка з выпуклым адваротным надпісам або малюнкам, а таксама адбітак, зроблены такой пячаткай (напр. паштовы ш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ВЯРЧЭ́ННЕ ПЛО́СКАСЦІ ПАЛЯРЫЗА́ЦЫІ святла,

паварот плоскасці палярызацыі лінейна палярызаванага святла пры праходжанні яго праз некаторыя рэчывы; від падвойнага праменепраламлення. Адбываецца ў аптычна актыўных ізатопах асяроддзя і ў актыўных крышталях (гл. Аптычная актыўнасць), а таксама ў неактыўных рэчывах пры дзеянні на іх знешняга магнітнага поля (гл. Фарадэя эфект).

Пры вярчэнні плоскасці палярызацыі ў асяроддзі ўзнікаюць 2 эл.-магн. хвалі, палярызаваныя па крузе ў процілеглых напрамках вярчэння, з аднолькавымі амплітудамі і рознымі скарасцямі. У выніку гэтага плоскасць палярызацыі сумарнай хвалі паступова паварочваецца. Вугал павароту залежыць ад таўшчыні, канцэнтрацыі, т-ры рэчыва і даўж. хвалі святла. Вярчэнне плоскасці палярызацыі выкарыстоўваецца для даследавання будовы рэчыва, пры вызначэнні канцэнтрацыі аптычна-актыўных рэчываў, а таксама ў некат. аптычных прыладах (аптычныя мадулятары, квантавыя гіраскопы і інш.). Гл. таксама Палярызацыя святла.

В.В.Валяўка.

т. 4, с. 398

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)