Аціра́цца (экспр.) ’хадзіць без справы, гультайнічаць’ (КТС), рус. разм. отираться. Ад аціраць, церці, параўн. аціраць бакі ’марнатравіць час’ (Юрч. Фраз., I), церціся ’губляцца, прападаць, хадзіць без справы па суседзях’ (Шат.), церці час ’дарэмна губляць час’ (Шат.); апошняе адпавядае рус. терять время і, магчыма, тлумачыць паходжанне рус. терять ’губляць’ ад церці (тереть), сувязь якіх устанаўлівае Фасмер, 4, 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лаба́нька ’карова без рагоў’ (З нар. сл.), рэгіянальнае ўтварэнне з памяншальна-ласкальным суф. ‑сінька. Да ла‑ !!!ĆIH 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лібяза ’памылка ў палатне, калі ніткі асновы ідуць зверху без ператыкання’ (Інстр. 2). Відавочна, у выніку перастаноўкі з блізка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Незаба́рам ’хутка, без затрымкі’ (Растарг.), незаба́ром ’хутка, неўзабаве’ (ТС), укр. незаба́ром ’тс’. Ад заба́рыцца ’затрымацца’ (да бары́цца ’марудзіць’, гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няхо́та ’неахвота, нежаданне’ (Жд. 2, Яўс., Юрч., Мат. Гом.). Ад не хацець (гл.), параўн. няхдццю ’без ахвоты’ (Юрч. НВС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пенснэ́ ’акуляры без дужак’ (ТСБМ). З рус. пенсне́, пенснэ́, якія з франц. pincenez ’тс’ (< pincer ’шчыпаць’ і nez ’нос’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрагакі́ ‘скураныя боты без падэшвы’ (віл., Нар. сл.). Да скро́гаць, скрагыта́ць (гл. скрэгаць). У семантычных адносінах параўн. скрабакі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бязме́сячны, ‑ая, ‑ае.
Не асветлены месяцам, без месячнага святла. Ноч выдалася бязмесячная. Лягчэй было заблудзіцца, чым знайсці парашуты. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’экано́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што і чаго, на чым і без дап.
Эканомячы, сабраць, назапасіць, зберагчы. З’эканоміць грошы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каапта́цыя, ‑і, ж.
Папаўненне саставу якога‑н. выбарнага калегіяльнага органа новымі членамі па рашэнню гэтага органа без дадатковых выбараў.
[Ад лац. cooptatio — дадатковае выбранне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)