Verbum

зда́тны, -ая, -ае.

1. Здольны на што-н., схільны да чаго-н., умелы.

З. да навукі.

Паказаць, хто на што з.

2. Зручны, прыгодны для чаго-н.

Месца для начлегу выбралі здатнае.

|| наз. зда́тнасць, -і, ж.

зда́тчык, -а, мн. -і. -аў, м. (афіц.).

Асоба, якая ажыццяўляе здачу прадукцыі, маёмасці.

З. збожжа.

З. рэчаў на камісію.

|| ж. зда́тчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

здаўме́цца, -е́юся, -е́ешся, -е́ецца; зак. (разм.).

Дадумацца да чаго-н., здагадацца пра што-н. 3., у чым справа.

здаўна́, прысл.

З даўніх часоў.

Так тут з. вядзецца.

зда́цца¹, зда́мся, здасіся, зда́сца; здадзімся, здасце́ся, здаду́цца; зда́ўся, здала́ся, -ло́ся; зда́йся; зак.

1. Спыніўшы супраціўленне, прызнаць сябе пераможаным.

З. ў палон.

2. Аслабець, страціць сілы.

Апошні год ён зусім здаўся.

3. Даверыцца каму-, чаму-н., паспадзявацца на каго-, што-н.

Я на вас здаўся, а вы тут вось што робіце.

|| незак. здава́цца, здаю́ся, здае́шся, здае́цца; здаёмся, здаяце́ся, здаю́цца; здава́йся.

|| наз. зда́ча, -ы, ж. (да 1 знач.).

зда́цца², зда́мся, здасіся, зда́сца; здадзімся, здасце́ся, здаду́цца; зда́ўся, здала́ся, -ло́ся; зда́йся; зак.

1. Паказацца ў якім-н. выглядзе.

Ён нам здаўся не такім, як быў.

2. безас., каму. Узнікнуць у думках, адчуваннях, уявіцца.

Ці хто стукнуў у дзверы, ці мне здалося?

|| незак. здава́цца, здаю́ся, здае́шся, здае́цца; здаёмся, здаяце́ся, здаю́цца.

зда́цца³, буд. не ўжыв.; зда́ўся, здала́ся, -ло́ся; зак., каму (разм.).

Спатрэбіцца.

Нашто я там каму здаўся?

здаць, здам, здасі́ здасць; здадзім, здасце́, здаду́ць; здаў, здала́, -ло́; здай; зда́дзены; зак.

1. каго-што. Перадаць каму-н. (пра наяўнае, выкананае, даручанае).

З. рэчы ў багаж.

З. дакументы ў архіў.

З. дзяжурства.

З. хлеб дзяржаве.

З. манаграфію ў друк.

З. затрыманага ў міліцыю.

2. што. Аддаць у наём.

З. пакой кватарантам.

З. зямлю ў арэнду.

3. што. Уступіць, аддаць непрыяцелю (у выніку няўдачнага бою ці без бою).

З. горад.

З. пазіцыі (таксама перан.).

4. што. Аслабіць, зменшыць, не справіўшыся.

З. тэмп работы.

5. што. Раздаць у гульні (карты).

6. што. Вытрымаць іспыты на веды, уменне.

З. залік.

З. нормы па бегу.

7. Стаць слабейшым, цішэйшым, горшым (разм.).

Пад вясну мароз здаў.

Сэрца здало.

Машына здала.

|| незак. здава́ць, здаю́, здае́ш, здае́; здаём, здаяце́, здаю́ць; здава́й.

|| наз. зда́ча, -ы, ж. (да 1—3, 5 і 6 знач.).

зда́ча¹, -ы, ж.

1. гл. здаць.

2. Лішак грошай, які вяртаецца пры разліку; рэшта.

Атрымаць здачу.

З. з пяці тысяч рублёў.

◊

Даць здачы каму (разм.) — адказаць ударам на ўдар.

зда́ча² гл. здацца¹.