трыно́жнік, ‑а, м.
1. Тое, што і трыножак. Сястра ідзе ў кухню. Яна бразгае дрэўкамі і грыміць трыножнікам, раскладваючы пад ім аганёк. Скрыган.
2. Столік на трох ножках, на якім запальваўся свяшчэнны агонь або прыносілася ахвяра бажаству ў старажытных народаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., каго-што.
Здабыць у час палявання. [Марушэвіч:] — Пашанцавала нам тут неяк за адзін дзень упаляваць трох лісіц. Машара. // перан. Разм. Атрымаць, здабыць што‑н. [Рыбін:] — Дзякую, Вера Ігнатаўна, мы, здаецца, на добрай дарозе... Нешта, відаць, упалюем. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
меты́л
(фр. methyle)
састаўная частка многіх арганічных злучэнняў, аднавалентны радыкал 2 з трох атамаў вадароду і аднаго атама вугляроду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
трыклі́нны
(ад гр. tri = трох + klino = нахіляю);
т-ая сістэма — адна з крышталеграфічных сістэм, якая аб’ядноўвае два віды сіметрыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
zliczyć
зак. злічыць; палічыць;
do trzech zliczyć nie umie (nie potrafi) — да трох не палічыць; ёлупень, тумак
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Aurora musis amica (est)
Аўрора ‒ сяброўка музам (г. зн. ранішнія гадзіны спрыяльныя для заняткаў навукамі і мастацтвам).
Аврора ‒ подруга музам (т. е. утренние часы благоприятны для занятий науками и искусством).
бел. Думай звечара, а рабі зрання. Ранак мудрэйшы за вечар. Ранняя адна гадзіна варта трох вечаровых.
рус. Утро вечера мудренее. Утренний час дарит золотом нас. Каждое дело надо с утра начинать. Встанешь пораньше, начнёшь подальше.
фр. La nuit porte conseil (Ночь несёт совет).
англ. An early riser is sure to be in luck (Везёт тому, кто рано встаёт).
нем. Früh auf, gut Lauf (Рано встаёшь, хороший бег).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
«АПО́ВЕСЦЬ ПРА ТРОХ КАРАЛЁЎ»,
помнік бел. перакладной л-ры апакрыфічнага характару. Арыгінал напісаны ў 14 ст. ням. манахам Іаганам з Гільдэсгейма на лац. мове. На бел. мову перакладзены ў 2-й пал. 15 ст. У аснове аповесці евангельскі эпізод пра пакланенне немаўляці Ісусу Хрысту трох усх. цароў-язычнікаў, якія пасля сталі шчырымі хрысціянамі. У творы апісваецца іх незвычайнае падарожжа ў «святую зямлю», прырода зямель Б. Усходу, побыт, звычаі, веравызнаўчыя і этнічныя асаблівасці розных народаў, у т. л. грэкаў, сірыйцаў, армянаў, грузінаў. У аповесці многа фантастычнага, авантурна-прыгодніцкага. Яна каштоўная як сведчанне духоўных запатрабаванняў пэўных слаёў бел. чытачоў 15—16 ст., адна з крыніц іх уяўленняў пра краіны Б.Усходу. Пераклад даволі прафесійны, мова без царкоўнаславянізмаў.
В.А.Чамярыцкі.
т. 1, с. 430
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
лі́рыка, -і, ДМ -рыцы, ж.
1. Адзін з трох родаў мастацкай літаратуры, у якім адлюстроўваюцца перажыванні, пачуцці, настроі паэта.
Беларуская л.
2. Сукупнасць твораў гэтага роду паэзіі.
Л.
Багдановіча.
3. перан. Чуллівасць, перажыванні, настрой (разм.).
Пакіньце лірыку!
|| прым. ліры́чны, -ая, -ае.
Лірычная паэзія.
Л. настрой.
○
Лірычнае адступленне — у эпічным або ліра-эпічным літаратурным творы: прасякнутае лірызмам адступленне, афарбаванае інтымнай звернутасцю аўтара да чытача.
◊
Лірычнае адступленне — адступленне ад тэмы (размова і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
КУЯ́ВІЯ, Куябія,
Куяба, адзін з трох цэнтраў Стараж. Русі 8—9 ст. Згадваецца араб., перс. і сярэднеазіяцкімі географамі 9—10 ст. разам з Артаніяй і Славіяй. Большасць даследчыкаў лічаць К. паліт. аб’яднанне ўсх. славян на тэр. Сярэдняга Прыдняпроўя з цэнтрам у г. Кіеў, а таксама Стараж. Кіеў.
т. 9, с. 68
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абга́рак, ‑рка, м.
Абгарэлая рэшта (бервяна, запалкі і пад.). Хоць ліў безупынку дождж, да світання ад трох гумнаў асталіся толькі мокрыя абгаркі. Мележ. Тышкевіч намацаў пад узгалоўем запалкі, доўга шукаў сярод абгарэлых цэлую, злаваў на старую прывычку соваць у карабок абгаркі. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)