◎ Наўзрэх ’агрэх’ (Сл. ПЗБ). Няясна; фармальна блізкае рус. пск. навзрих ’не падумаўшы, як папала’, магчыма, сведчыць пра прыслоўны характар беларускага слова, параўн. таксама узрэж ’агрэх’ (Нас., Сл. ПЗБ, Сцяшк.) і урэж ’тс’: Пагарау на урэж (Сл. ПЗБ). Магчыма, да ражацца ’корпацца, кратацца’ (ТС), рус. режнуться ’страціць розум’, відаць, таксама і Скрануцца’, параўн. сінанімічныя выразы тронуться, сдвинуться *здурэцьсюды ж, магчыма, балг. режам се ’брысці’, параўн. Фасмер, 3, 477. Збліжэнне з грэх другаснае. Гл. урэж, узрэж.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

comprehensive

[,kɑ:mprɪˈhensɪv]

adj.

1) шыро́кі, вялі́кі, вялі́кага аб’ёму; вычарпа́льны, усебако́вы, по́ўны

a comprehensive review — вычарпа́льны агля́д

2) ця́млівы, ке́млівы, ке́мны (чалаве́к); прані́клівы (ро́зум)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

cultivate

[ˈkʌltɪveɪt]

v.t.

1) апрацо́ўваць, абрабля́ць (зямлю́)

2) гадава́ць, выро́шчваць (расьлі́ны)

3) падтры́мваць (знаёмства)

4) удаскана́льваць; разьвіва́ць

to cultivate one’s mind — разьвіва́ць ро́зум

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

прані́клівы

1. (наблюдательный, замечающий многое) проница́тельный, проникнове́нный, зо́ркий;

п. ро́зум — проница́тельный (проникнове́нный, зо́ркий) ум;

2. прони́зывающий;

~вая золь — прони́зывающая сы́рость;

3. (с большим убеждением) проникнове́нный;

п. го́лас — проникнове́нный го́лос

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Facit insanire sanos copia vini

Празмернае ўжыванне віна адбірае розум і ў разумных.

Чрезмерное употребление вина сводит с ума и разумных.

Гл.: Ebrietas est...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

rational [ˈræʃnəl] adj.

1. разу́мны, мы́слячы; надзе́лены ро́зумам;

rational beings разу́мныя, мы́слячыя істо́ты; лю́дзі

2. мэтазго́дны; разу́мны;

a rational method рацыяна́льны ме́тад;

rational behaviour/conduct разва́жлівыя паво́дзіны;

rational mind цвяро́зы ро́зум

3. math. рацыяна́льны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

аперцэ́пцыя

(ад лац. ad = да + перцэпцыя)

1) псіх. залежнасць успрыняцця чалавекам прадметаў і з’яў аб’ектыўнага свету ад папярэдняга індывідуальнага вопыту, ранейшых уяўленняў і запасу ведаў;

2) філас. усведамленне самога сябе, пазнанне праз розум уласнага стану.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

крыты́чны

(ад гр. kritikos = які асуджае)

1) звязаны з крытыкай;

2) здольны з ацэнкай, крытычна адносіцца да чаго-н. (напр. к. розум);

3) пераломны (напр. к. узрост);

4) надта цяжкі, небяспечны (напр. к-ае становішча).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

глу́пства, ‑а, н.

1. Дурны ўчынак, дурная думка; недарэчнасць, бяссэнсіца. А Казімір гаварыў: — Да чаго ж яшчэ дурныя людзі. Маліцца каменю? Цьфу! Каб ты, Марта, больш гэтага глупства не рабіла. Пестрак. Усе ведалі, што Дзям’ян, працавіты і сумленны чалавек, глупства не скажа, бо мае розум і любіць справядлівасць. Кавалёў.

2. Пра што‑н. нязначнае, дробязнае. З-за глупства не спрачайся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затума́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Зацягнуць туманам, смугой, вільгаццю і пад. // Зацьміць, завалачы вочы (пра слёзы). Слёзы, як ні стрымлівала іх [Ганна], набеглі на вочы, затуманілі позірк. Мележ. // перан. Пазбавіць яснасці, выразнасці; замарачыць. Хваляванне затуманіла старэчы розум, выцвілыя вочы засціла сляза. Мехаў. Гандлёвы азарт, прага нажывы затуманілі свядомасць, буйных і дробных бізнесменаў. Гамолка.

•••

Затуманіць вочы каму — звесці ў зман; абхітрыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)