Ліхале́цце ’ліха, бяда’ (Ян.; Мат. Гом.), ’дрэнь, пагібель’ (Грыг., Нас., Бяльк.), ’дрэнны год’, ’няшчасце’, ’благое надвор’е’ (Касп.), ’неслух’ (б.-каш., Мат. Гом.), ’час вялікай нягоды’ (ТСБМ). Укр. лихолі́ття ’цяжкія часы’, рус. лихоле́тье ’пара пакут, узрушэнняў’, ст.-рус. лихолѣтие ’тс’. Прасл. lixolětьje (Трубачоў, Эт. сл., 15, 92). Да лі́ха і ле́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
валі́ць², 1 і 2 ас. не ўжыв., ва́ліць; незак.
1. Ісці, рухацца натоўпам або па́даць, паднімацца ў вялікай колькасці (разм.).
Натоўп валіць.
Пара валіць.
2. заг. валі(це). Ужыв. як пабуджэнне да дзеяння (разм.).
Ну, валі ў магазін!
3. што. Качаючы, збіваць з воўны.
В. валёнкі.
|| зак. павалі́ць, -валю́, -ва́ліш, -ва́ліць (да 1 і 3 знач.) і звалі́ць, -валю́, -ва́ліш, -ва́ліць; -ва́лены (да 3 знач.).
Паваліў снег.
Паваліць (зваліць) усю воўну.
|| наз. вале́нне, -я, н. (да 3 знач.).
В. сукна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спаць, сплю, спіш, спіць; спім, спіце́, спяць; спаў, спа́ла; спі; незак.
1. Знаходзіцца ў стане сну.
Пара класціся с.
2. перан. Заціхнуць, быць бязлюдным; быць у стане спакою, нерухомасці.
Горад спіць.
Цёмнае возера спіць.
Вецер спіць.
3. перан. Быць пасіўным; бяздзейнічаць.
Трэба было не спаць, а рашуча дзейнічаць.
4. з кім. Знаходзіцца ў палавой сувязі з кім-н. (разм.).
С. з чужой жонкай — грэх.
◊
Спаць вечным сном — пра памёршага.
Спаць мёртвым сном — моцна спаць.
|| наз. спаннё, -я́, н. (да 1 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зігаспо́ра
(ад гр. zygon = пара, двое + спора)
спора, якая ўтвараецца ў выніку зліцця дзвюх аднолькавых па знешняму выгляду палавых клетак у некаторых водарасцяў і грыбоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
брыня́ць, ‑яе; незак.
1. Набіраючыся вільгаці, павялічвацца, расшырацца ў аб’ёме; разбухаць.
2. Павялічвацца ў працэсе росту, напаўняючыся пажыўнымі сокамі. То была пара, калі маладыя бярозкі брынялі салодкім сокам. Гартны. Хай зярняты прарастаюць, Новай сілай хай брыняюць Колас, кветка, ліст! Кірэенка.
3. Расшырацца, павялічвацца ў аб’ёме; ацякаць, распухаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агло́блі, аглабель, Д аглоблям; адз. аглобля, ‑і, ж.
Пара жардзін, прымацаваных канцамі да пярэдняй восі воза, у якія запрагаюць каня.
•••
(Быць) у аглоблях — выконваць якія‑н. цяжкія абавязкі.
Запрэгчы ў аглоблі гл. запрэгчы.
Ні па кані ні па аглоблях гл. конь.
Павярнуць (завярнуць) аглоблі гл. павярнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
міну́цца, ‑нецца; зак.
1. Прайсці; скончыцца. Толькі што мінулася пара безупынных дажджоў. Чорны. Бацькаў гнеў даўно мінуўся. Колас.
2. Застацца ззаду; скончыцца. Мінулася невялічкае азярко, што краем падступіла да самай дарогі. Скрыган. Мінулася поле, пачаўся рэдкі лясок. Мележ. Калі мінуўся пясок, пачало трэсці на калдобінах. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Advent
[ˈædvent]
n.
1) адвэ́нт -у m., перадкаля́дная пара́; пост -у m. (пе́рад Каля́дамі), Пілі́паўка f.
2) пры́йсьце Хрыста́ на зямлю́
3) надыхо́д -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
nadejść
nade|jść
зак.
1. надысці;
2. настаць; прыйсці;
~szła pora deszczowa — надышла дажджлівая пара; прыйшоў перыяд дажджоў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
północ
ж.
1. поўнач (пара сутак);
o ~y — у поўнач;
2. поўнач (бок свету);
na ~y — на поўначы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)