◎ Натага́ніць ’наліць, накласці з верхам’ (жлоб., Жыв. сл.), укр. натаганити ’многа накласці, многа наварыць’, рус. натаганить ’наварыць (у вялікай колькасці)’. Відаць, да тагин ’падстаўка пад кацёл для прыгатавання ежы ў полі’, першапачаткова наварыць на тагане, г. зн. ’многа’. Няясна, ці звязана са смал. натагин (тянуть) ’у розныя бакі (цягнуць)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
solidnie
1. трывала, моцна, грунтоўна;
2. сур’ёзна, стала;
3. шмат, многа
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Су́мна 1 ’наўрад’ (Мат. Гом.). Гл. сум, сумненне.
Су́мна 2 ’надта многа’ (пух., Сл. ПЗБ), сумната́ ’натоўп, гурт, вялікае мноства’, сумнаце́нне ’тс’ (там жа). Няясна; магчыма, пераасэнсаванне сумна ’страшна’ (гл. сум), г. зн. ’так многа, аж страшна’, або ўтварэнне ад сума 2 (гл.), што можа суадносіцца з балг. су́ма ’многа, маса’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перае́сці
1. (пра кіслату і г. д.) zerfréssen* vt;
2. разм (надта многа з’есці) sich überéssen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ Не́тшта ’вельмі многа, мноства’ (Шат., Жд. 1), нётшто ’многа’ (Жд. 1). Відаць, з нет (гл.) і што, параўн. до нет, на нет ’пра вышэйшую ступень чаго-небудзь’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прапасня́ ’вельмі многа’ (Бір. Дзярж.). Да прапасці. Аб суф. -//я гл. Сцяцко, Афікс. наз., 58 і наст. Да семантыкі параўн. рус. пропасть (чаго-небудзь) ’вельмі многа’ (ад пропасть).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мянта́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Наждачная лапатка¹, якой востраць косы.
2. перан. Пра таго, хто многа і без толку гаворыць (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
навыдумля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; зак., чаго.
1. Вынайсці, стварыць, прыдумаць многа чаго-н.
Н. розных цацак для дзяцей.
2. Налгаць, нагаварыць рознай бязглуздзіцы.
Н. несусветных страхаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
надзіві́цца, -дзіўлю́ся, -дзі́вішся, -дзі́віцца; зак., з каго-чаго і без дап. (звычайна з дзеясловам «магчы» і адмоўем.).
Многа, уволю падзівіцца.
Не н. з прыгажосці Нарачанскага краю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вазі́цца, важу́ся, во́зішся, во́зіцца; незак.
1. Катацца.
В. на санках.
2. перан., з кім-чым. Аддаваць многа часу якой-н. справе; важдацца (разм.).
В. са справаздачай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)