Verbum

зме́сці, змяту́, змяце́ш, змяце́; змяцём, змецяце́, змяту́ць; змёў, змяла́, -ло́; змяці́; зме́цены; зак., што.

1. Метучы, зняць, сцерці, скінуць з паверхні чаго-н.

З. пыл з лавы.

З. усё на сваім шляху.

З. з твару зямлі каго-, што-н. (перан.: знішчыць).

2. Метучы, згрэбці ў адно месца, у кучу.

З. смецце ў куток.

|| незак. змята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. змята́нне, -я, н.

набы́ць¹, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бы́ў, -была́, -ло́; -бу́дзь; зак.

1. каго-што. Стаць уладальнікам чаго-н.

Н. кватэру.

2. што. Атрымаць спецыяльнасць.

Н. прафесію.

3. што. Зрабіцца якім-н. па знешнім выглядзе.

Пакой набыў утульны выгляд.

4. што. Заслужыць, здабыць прызнанне.

Н. аўтарытэт.

5. што. Захварэць чым-н. (разм.).

Н. гастрыт.

|| незак. набыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. набыццё, -я́, н.

завалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак.

1. каго-што. Валочачы, цягнучы, даставіць куды-н.

З. мяшок з бульбай у склеп.

З. за вугал.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Закрыць, зацягнуць (хмарамі, туманам і пад.).

Хмары завалаклі неба.

Бухту завалакло туманам.

|| незак. завалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і завала́кваць, -аю, -аеш, -ае.

заця́ць, затну́, затне́ш, затне́; затнём, затняце́, затну́ць; заця́ў, -цяла́, -ло́; затні́; заця́ты; зак., што.

1. Заціснуць, сцяць.

З. зубы.

З. дыханне (перан.: прыпыніць, зрабіць нячутным).

2. безас. Пазбавіць магчымасці дыхаць, гаварыць.

Замаўчаў, быццам зацяло яму мову.

Усе замоўклі надоўга, як зацяло (безас.) ім (адняло мову, голас; разм.).

◊

Няма за што рук зацяць (разм.) — нічога няма, няма чым заняцца.

|| незак. заціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адплы́сці і адплы́ць, -лыву́, -лыве́ш, -лыве́; -лывём, -лывяце́, -лыву́ць; -лы́ў, -лыла́, -ло́; зак.

1. Паплыўшы, аддаліцца ад каго-, чаго-н.

2. Выйсці ў плаванне ад берага, у падарожжа.

3. перан. Павольна, плаўна аддаліцца; мінуцца, знікнуць.

Бярозавыя прысады парадзелі, адплылі ўбок.

Гады адплылі і не вернуцца.

|| незак. адплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адплыццё, -я́, н. і адплыва́нне, -я, н.

Адплыццё парахода.

убы́ць, убу́ду, убу́дзеш, убу́дзе; убы́ў, -была́, -ло́; убу́дзь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паменшаць (у колькасці, аб’ёме і пад.).

Убыла вада ў сажалцы.

Убыў дзень.

Убыла рашучасць (знікла, аслабла).

2. (звычайна з адмоўем). Пражыць, прабыць пэўны час дзе-н.; ужыцца з кім-н.

Яны там доўга не ўбудуць — вернуцца.

З табою ніхто не ўбудзе.

|| незак. убыва́ць, -а́е (да 1 знач.).

уві́ць, уваўю́, уваўе́ш, уваўе́; уваўём, уваўяце́, уваўю́ць; уві́ў, уві́ла́, -ло́; уві́; уві́ты; зак.

1. што ў што. Уплесці віццём.

У. стужку ў вянок.

2. што на што. Намотваючы, змясціць.

У. усю пражу на верацяно.

3. каго-што. Абвіць па ўсёй паверхні.

Дзікі вінаград увіў сцены дома.

4. што чым. Упрыгожыць, абвіваючы чым-н.

У. арку гірляндамі.

|| незак. увіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.