ше́я ж.
1. шы́я, род. шы́і ж.;
2. перен. ка́рак, -рка м.; шы́я, род. шы́і ж.;
◊
дать по ше́е каўне́р пама́цаць;
получи́ть по ше́е па ка́рку схапі́ць; лу́пня зарабі́ць;
сиде́ть на ше́е на ка́рку сядзе́ць; на ласка́вым хле́бе быць;
слома́ть себе́ ше́ю ка́рак сабе́ скруці́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ко́сы в разн. знач. косо́й; (не отвесный — ещё) накло́нный;
к. праме́нь — косо́й луч;
к. по́чырк — косо́й по́черк;
к. каўне́р — косо́й во́рот;
к. по́зірк — косо́й взгляд;
к. па́рус — косо́й па́рус;
к. ву́гал — косо́й у́гол;
◊ к. са́жань у пляча́х — разм. коса́я са́же́нь в плеча́х, пле́чи коса́я са́же́нь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
kláppen
I
vi
1) ля́паць, сту́каць
2) vimp ла́дзіцца, ісці́ на лад
es klappt — усё ідзе́ на лад
II
vt
in die Höhe ~ — адкрыва́ць, падыма́ць, адкі́дваць (накрыўку, каўнер і г.д.)
◊ der Dieb wúrde gekláppt — зло́дзея схапі́лі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
затулі́ць, ‑тулю, ‑туліш, ‑туліць; зак., каго-што.
1. Закрыць, засланіць чым‑н. Затуліць вочы далонямі. □ Апоўначы Свіст.. затуліў нейкім рыззём абодва акенцы і ўзяўся распальваць у грубцы. Быкаў. [Зыбін] заўважыў, што Жэня, у сваёй кароткай ватоўцы, у няцёплай хустцы, стыне на ветры, і стаў так, каб затуліць яе. Мележ. // Пакрыўшы, засланіўшы сабой, зрабіць нябачным. Пад вечар шэрыя хмаркі ўсё ж такі сабраліся ў адну і затулілі неба. Маўр.
2. Схаваць, захінуць у што‑н.; утуліць. [Хрысціна] шчыльней захуталася ў куртку, падняла каўнерык, затуліла ў яго твар. Асіпенка. Вінцэсь падышоў к грамадзе, адвярнуўся ад ветру, затуліў бараду ў каўнер сваёй світкі. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лётны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да палёту (самалёта, дырыжабля і пад.). Лётнае поле. □ Сафонаў збівае некалькі гітлераўскіх самалётаў, хаця яго самалёт па сваіх лётных якасцях горшы за дасканалыя нямецкія апараты. Кучар. // Спрыяльны для палёту, лятання. Лётны дзень. Лётнае надвор’е. // Прызначаны для лётчыка, палёту (на самалёце, дырыжаблі і пад.). Лётны касцюм. □ Макараў расшпіліў сінюю лётную куртку, адлажыў каўнер і, скінуўшы шапку-вушанку, сеў за стол. Алешка.
2. Звязаны з прафесіяй лётчыка; авіяцыйны. Лётная справа. Лётная школа. □ З лёгкай часці.. паступіла трывожная тэлефонаграма: на аэрадроме робіцца нешта незвычайнае. Лынькоў.
3. Які ўмее лятаць (пра птушак, насякомых). Лётныя гусі.
•••
Лётная дарожка гл. дарожка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакасі́ць 1, ‑кашу, ‑косіш, ‑косіць; зак., што.
Зрабіць што‑н. касым, несіметрычным; скрывіць. Перакасіць раму. Перакасіць каўнер. □ Твар у жанчыны раптам змяніўся: яго перакасіла нянавісць. Скрыган. / у безас. ужыв. Твар у .. [Алы] перакасіла гневам. Яна падскочыла да цёткі Ксюшы і з усяе сілы пляснула далоняй па твары. Карпаў.
перакасі́ць 2, ‑кашу, ‑косіш, ‑косіць; зак.
1. што. Скасіць далей за вызначаную мяжу. Дзямян з.. [Мікітам] не сварыўся, не пераараў яму мяжы, не перакасіў. Пестрак.
2. перан.; каго. Скасіць, знішчыць, загубіць усіх, многіх. Па горадзе папаўзлі чуткі: партызаны напалі на фашыстаў, стралялі з гармат і быццам бы перакасілі процьму фашыстаў. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысту́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. што, чым і па чым. Злёгку, нямоцна стукнуць. Дзед Ларка прыстукнуў малатком цвічок, прыцмокнуў языком. Пянкрат. — Вось і вы сваю цаглінку паклалі ў будынак школы, — сказаў муляр ды прыстукнуў кельмай зверху, раўняючы рад. Юрэвіч. — І, ведайце, усё на сваім пастаўлю, — прыстукнуў .. [Хлор] па стале кулаком. Гартны. Пшэбора спрытна павярнуўся, Як першы ў свеце кавалер, Прыстукнуў ботам ды прыгнуўся, Аж бліснуў срэбраны каўнер. Колас.
2. каго. Разм. Забіць, прыбіць. Рабіў Макар усё на злосць старшыні, лаяў яго спачатку за вочы, а пасмялеўшы, і ў вочы. Выпіўшы, пагражаў прыстукнуць у цёмным закутку. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уну́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
1. Увабраць у што‑н. (пра галаву). Галя ўнурыла галаву ў пастаўлены каўнер, патупіла вочы, як бы яна не хацела глядзець на кафедру. Сабаленка. Рыжы больш ссутуліўся, унурыў галаву ў плечы. Кавалёў. // Панура нахіліць, схіліць (галаву). Чубар колькі часу чакаў, што адкажа на гэта ваенурач, але той унурыў галаву і сядзеў зноў безуважны. Чыгрынаў. Юрка ўнурыў галаву, здавалася, увесь сціснуўся ў камячок. Настаўніца строга пазірала на яго, думала. М. Ткачоў.
2. Утаропіць у што‑н. (вочы, погляд). Надзейка заірдзелася і ўнурыла вочы ў талерку, але праз момант усміхнулася, падняла чарку, вымавіла: «За маму». Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамы́ в разн. знач. прямо́й;
п. ву́гал — геом. прямо́й у́гол;
п. каўне́р — прямо́й воротни́к;
п. ваго́н — прямо́й ваго́н;
~мо́е папада́нне — прямо́е попада́ние;
~мо́е вы́барчае пра́ва — прямо́е избира́тельное пра́во;
~мо́е дапаўне́нне — грам. прямо́е дополне́ние;
○ ~ма́я кі́шка — анат. пряма́я кишка́;
◊ у ~мы́м сэ́нсе сло́ва — в прямо́м смы́сле сло́ва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
lis
м.
1. заал. ліс, ліса, лісіца (Vulpes vulpes L.);
kołnierz z ~a — каўнер з лісы;
chytry jak lis — хітры як ліса;
niebieski lis — блакітны пясец;
2. перан. ліса, хітрун;
szczwany lis — прайдзісвет, прайдоха
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)