адпя́ць, адапну́, адапне́ш, адапне́; адапнём, адапняце́, адапну́ць; адпя́ў, -пя́ла; адапні́; адпя́ты; зак., каго-што.
1. Аддзяліць, павесіўшы фіранку, штору і пад.
А. сабе куток у хаце.
2. Адвязаць што-н. падцягнутае.
А. падпругу ў каня.
|| незак. адпіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
по́вад¹, -а, М -дзе, мн. павады́, -о́ў м.
Прывязаная да аброці вяроўка або рэмень, на якіх водзяць каня, радзей — цяля, карову.
На повадзе ў каго-н. быць (перан., неадабр.; дзейнічаць не самастойна, па ўказцы каго-н.).
|| прым. павадо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
упа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. што. Парачы, згатаваць, давесці да патрэбнага стану.
У. рэпу.
2. каго (што). Увагнаць у пот цяжкай, напружанай працай.
Гэта работа мяне ўпарыла.
3. каго. Загнаць (каня) да поту, узмыліць.
|| незак. упа́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пе́рсні ’грудзі ў каня’ (Бір. Дзярж.; саліг., Нар. словатв.). Паводле Крывіцкага (Нар. словатв., 112), слова узнікла з пе́рсці (гл.) паводле узору пе́рсцень ’пярсцёнак’ > пе́рсні ’тс’ (мн. л.). Можна дапусціць, што пе́рсні ўзыходзіць да прасл. *pьrsi ’жаночыя грудзі’ > ’грудзі’ > ’грудзі ў каня’ — асабліва пасля з’яўлення вупражы на каня, параўн. хамут мог разумецца як “пярсцёнак” на шыю. Параўн. славац. prsiny, серб.-харв. пр́сина ’нагруднік (збруя)’. Сюды ж персьцьні ’грудзі ў каня’ (пух., З нар. сл.) — у выніку кантамінацыі лексем пе́рсні і пе́рсці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спу́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Звязаць ногі путам, пазбавіўшы свабоды рухаў. [Селянін:] — Спутаў гэта я каня, а сам прылёг і, не пры вас кажучы, трохі даў храпака. С. Александровіч. З вераўчаным путам у руцэ павёў [Васіль] каня к узлеску, дзе пасвілі коней. Спутаў, пусціў пасвіцца. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
храп м
1. гл храпенне;
2. (каня) Schnáuben n -s, Schnáufen n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
крупII м (каня) Krúppe f -, -n, Kreuz n -es, -e (des Pferdes)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прысцёбваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
Разм. Сцёбаць, хвастаць злёгку або час ад часу. Прысцёбваць каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассупо́ніцца, ‑ніцца; зак.
Развязацца (пра супоню). // Аказацца з развязанай або аслабленай супоняй (пра запрэжанага каня). Конь рассупоніўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хвось, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле дзеясл. хвастаць (у 1 знач.) — хвастануць. Дубцом хвось каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)