буйназярні́сты, ‑ая, ‑ае.

Які складаецца з буйных часцінак. Буйназярністы пясок. Буйназярністая парода. Буйназярністы камень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жадэі́т, ‑у, М ‑дэіце, м.

Каштоўны белы камень з бледна-зялёным або сіняватым адценнем.

[Фр. jadeite.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

страз, ‑у, м.

Штучны, падобны да самацветаў, камень, выраблены з хрусталю з дамешкай свінцу.

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́шма, -ы, ж.

Горная асадкавая парода чырвонага, зялёнага або шэрага колеру, якая складаецца з дробных зерняў кварцу і халцэдону (выкарыстоўваецца як дэкаратыўны камень і для вырабу мастацкіх рэчаў).

Шкатулка з яшмы.

|| прым. я́шмавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асяло́к, ‑лка, м.

1. Дробназярністы тачыльны камень; брусок.

2. Спец. Камень для выпрабавання каштоўных металаў.

3. перан. Тое, што з’яўляецца сродкам выпрабавання, выяўлення якіх‑н. уласцівасцей, якасцей і пад. На асялку [адносін да] прыроды правяраецца дабрата чалавека, яго, калі хочаце, маральныя якасці. Шкраба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каме́нны, -ая, -ае.

1. гл. камень.

2. перан. Нерухомы, застылы.

К. выраз твару.

3. перан. Нячулы, раўнадушны.

Каменнае сэрца.

4. Ужыв. як састаўная частка ў назвах некаторых раслін, матэрыялаў і пад. (спец.).

К. вугаль.

Каменная соль.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

брусо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.

1. Чатырохгранны кавалак чаго-н.

Б. мыла.

2. Вастрыльны, шліфавальны камень звычайна ў форме прадаўгаватага чатырохгранніка.

Вастрыць касу бруском.

|| памянш. брусо́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.

|| прым. брусо́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

успіхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што на што (разм.).

Тое, што і узапхнуць.

У. па дошцы вялікі камень на калёсы.

|| незак. успіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і успі́хваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

літагра́фія, -і, ж.

1. Друкаванне з плоскай паверхні каменя, на якой зроблены малюнак.

2. Прадпрыемства, дзе друкуюць такім спосабам.

3. Малюнак, зроблены такім спосабам.

|| прым. літагра́фскі, -ая, -ае і літаграфі́чны, -ая, -ае.

Літаграфскі камень.

Літаграфічны партрэт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ляга́к ’вялікі камень’ (ст.-дар., Нар. сл., Сл. ПЗБ). Да ляжа́ць (гл.). Няясная матывацыя зычнай ‑г‑ (а не ‑ж‑, як у ляжак). Магчыма, у выніку намінацыі ⁺лягавы камень > лягак (?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)