Verbum

цо́кат, ‑у, М ‑каце, м.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цокаць ​¹, а таксама гукі гэтага дзеяння. А на палянах — там, дзе бор, Пад салаўіны свіст і цокат Ад вечара да позніх зор Зямля і ноч ляжыць упокат. Матэвушаў. Далёка плыве чоткі цокат капыт. А. Александровіч.

уці́шыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак., каго-што.

1. Уціхамірыць, утаймаваць. Не пераставаў надрывацца ад брэху сабака. — Ды ўціш ты [Пеця] яго, бо схаплю які кол... — узлаваўся Грыша. Місько.

2. Палегчыць або суняць (пра боль, хваробу). Адзін дзед, які і летам спаў на печы, доўга яшчэ круціўся .., не мог уцішыць павольны кашаль... Мележ. Далёка ты яшчэ, далёка, матуля родная мая, і ў горкай долі адзінокай не ўцішыш болю аніяк. Машара. // Суцішыць, супакоіць (пачуцці, перажыванні і пад.). Уцішыць хваляванні. □ І трэба, наогул, зазначыць, што ніхто, як простая сялянская душа, не патрапіць так знайсці тыя добрыя словы і выразы, што гаюча ідуць да другой душы, каб уцішыць і заспакоіць яе раны. Колас.

адло́мак, ‑мка, м.

1. Адламаны кавалак чаго‑н.; абломак. Адломак касы. □ Невядома, з якіх часоў стаялі над імі [палоскамі вады] засохшыя адломкі старых спарахнелых алешын, як свечкі, і маркотна глядзелі ў неба. Колас.

2. перан. Рэшткі таго, што раней існавала. Чырвонай Арміі Адважныя атрады Далёка кінулі Адломкі белых зграй. Лявонны.

акружэ́нец, ‑нца, м.

Разм. Ваеннаслужачы, які быў або знаходзіцца ў кальцы варожых войск, у акружэнні. Паходня прыйшоў у партызаны як акружэнец, калі фронт быў ужо далёка на ўсходзе і вакол гаспадарылі гітлераўцы. Хадкевіч. У атрадзе знайшліся, танкісты з былых акружэнцаў, і машыну ўключылі ў спіс партызанскага ўзбраення. Шчарбатаў.

вязьмо́, ‑а; мн. вёзьмы, ‑аў; н.

1. Абл. Перавясла. Ці даўно нас вялі васільковыя сцежкі?.. Залатыя снапы, залатое вязьмо, апавітыя сонцам усмешкі. Кляшторны.

2. Уст. Складанае спляценне чаго‑н.; вузел. Маўчыць стары. Праз шум, праз лёскат далёка думкі пацяклі — туды, дзе спіць старая вёска ў вязьме няроўных каляін. Дудар.

гарма́та, ‑ы, ДМ ‑маце, ж.

Агульная назва артылерыйскай зброі (пушка, гаўбіца, марціра і інш.). Супрацьтанкавая гармата. Зенітная гармата. □ Некалькі гадзін грымелі нашы гарматы, і водгулле іх грому далёка расплывалася па нетрах лясоў і балот Палесся. Колас.

•••

Гарматай не праб’еш гл. прабіць.

Страляць з гарматы па вераб’ях гл. страляць.

махля́р, ‑а, м.

Разм. Той, хто махлюе, займаецца махлярствам; жулік, ашуканец. [Бабейка:] «Не, Саўка, ты быў проста дробны і, я сказаў бы на сталы розум, далёка не ўдачлівы махляр, і зямлі ты ніколі не любіў». Хадкевіч. Аленка быў спрытны махляр і нажываўся на арыштанцкім хлебе, гароху, капусце і сале. Колас.

салёнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць салёнага (у 1, 2 знач.); насычанасць соллю. Чарнаморская вада мае ўдвая меншую салёнасць у параўнанні з міжземнаморскай. «Маладосць». // перан. Пра маральную якасць людзей. [Рэдактар:] — Як далёка, кажу вам, стаіце вы ад жыцця! І калі вы, соль зямлі, страцілі салёнасць, то што сказаць аб гэтых малых? Колас.