крыві́цца, крыўлюся, крывішся, крывіцца; незак.
1. Станавіцца крывым, выгнутым, перакрыўленым. Хата крывіцца. Туфлі крывяцца. □ Асіны на бок крывяцца, І дым ад комінаў кладзецца пад плотам. Куляшоў. // Перакошвацца ў грымасе (пра твар, губы, рот і пад.). [Ермакоў] думаў аб нечым непрыемным, куткі яго тонкіх губ незадаволена крывіліся. Мележ. // Быць незадаволеным чым‑н., выражаць нязгоду з чым‑н. І скардзіўся на ўсё, на ўсіх крывіўся: Наследнік ёсць, а спадчыны няма. Панчанка.
2. Зал. да крывіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надзьму́ць, ‑дзьму, ‑дзьмеш, ‑дзьме; ‑дзьмём, ‑дзьмяце; зак.
1. што. Напоўніць паветрам або газам, зрабіць пругкім. Надзьмуць мяч. Надзьмуць веласіпедную камеру. □ [Незнаёмы:] — Кожны [дымавы] патрон можа надзьмуць гумавую лодку нават пад вадою за секунду. Ваданосаў. // Нацягнуць што‑н. ветрам. Надзьмуць парус.
2. чаго. Нанесці ветрам. Вецер надзьмуў пылу. / у безас. ужыв. [Васіль] апусціў стрэльбу руляй уніз, каб не надзьмула снегу. Колас.
3. безас. Разм. Ад ветру, скразняку і пад. прастудзіцца, захварэць. Надзьмула ў вуха.
•••
Надзьмуць губы — пакрыўдзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падця́ць
1. (адсячы, падрэзаць) (von únten) ábhauen* vt, ábschneiden* vt, ábschlagen* vt;
2. (падагнуць пад сябе або прыціснуць да сябе):
падця́ць хвост den Schwanz éinziehen*;
падця́ць пад сябе́ но́гі die Béine únterschlagen*;
падця́ць гу́бы die Líppen zusámmen- [aufeinánder]préssen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Considera quid dicas, non quid cogites
Сачы за тым, што гаворыш, а не за тым, што думаеш.
Следи за тем, что говоришь, а не за тем, что думаешь.
бел. Конь вырвецца ‒ здагоніш і зловіш, а слова вырвецца ‒ не зловіш. Слова, як птушка: выпусціў ‒ не вернеш. Кайся не кайся, выпусціў слаўцо ‒ не вернеш. Выказанага слова да губы не вернеш. Сказанае слова ніхто за хвост не зловіць.
рус. Кто много болтает, тот беду на себя накликает. Молвишь ‒ не воротишь. Слово выпустишь ‒ так и вилами не вытащишь. Слово не воробей: вылетит ‒ не поймаешь. Лучше споткнуться ногою, чем словом.
фр. Parole jetée prend sa volée (Сказанное слово ‒ улетает).
англ. Better the foot slip than the tongue (Лучше поскользнуться ногой, чем языком).
нем. Ein Wort, das dir entflogen, fängst du nicht mehr ein (Слово, улетевшее от тебя, не поймаешь больше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
варушы́цца несов.
1. шевели́ться, вороши́ться; воро́чаться; дви́гаться; колеба́ться;
спі, не — ~шы́ся! спи, не воро́чайся!;
гу́бы ледзь ~шы́ліся — гу́бы едва́ шевели́лись (дви́гались);
ад лёгкага ве́трыку ~шы́лася фіра́нка — от лёгкого ветерка́ колеба́лась (шевели́лась) занаве́ска;
2. (суетливо двигаться) вози́ться, копоши́ться;
3. (о множестве мелких животных) кише́ть, копоши́ться;
каля́ пня ~шы́ліся мура́шкі — во́зле пня кише́ли (копоши́лись) муравьи́;
4. разг. (быстро делать что-л.) повора́чиваться, пошеве́ливаться, шевели́ться;
~шы́ся (хутчэ́й)! — пошеве́ливайся! повора́чивайся!, шевели́сь (быстре́е)!;
5. страд. шевели́ться; дви́гаться; колеба́ться; перегреба́ться; вороши́ться; см. варушы́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ссо́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. ссох, ‑ла; зак.
1. Высахнуць, завянуць, загінуць ад неспрыяльных умоў (пра расліны). Трава ссохла. □ Яблыні вунь як даглядае гаспадар і то возьмуць часам і ссохнуць. Пальчэўскі.
2. перан. Разм. Знудзіцца, стаць худым ад перажыванняў, турбот і пад.; зачахнуць. Цяпер-то я [Андрэй] зразумеў, што Міша любіць Таню і любіць шчырэй, чым я. Хлопец зусім ссох па ёй. Чарнышэвіч.
3. Страціць свежасць; сасмягнуць (пра губы). [Сымон:] — Ты [Ганна] стамілася, галубка, Ссохлі губкі. Ты ў агні. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таргану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Рэзкім рухам крануцца з месца. Самалёт таргануўся і яшчэ больш заваліўся ўлева — шасі загразла. Хомчанка. Гулка страляючы круглымі колцамі шызага дыму, трактар шалёна зароў, таргануўся, як у ліхаманцы, наструніўся і асеў назад. Б. Стральцоў. // Зрабіць сутаргавы рух. — Даша! — У Загурскага раз-другі тарганулася шчака. — Ты жартуеш, Даша? Асіпенка. У маці нервова таргануліся вусны, яна памкнулася была сказаць ужо нешта злоснае... «ЛіМ». — Дачка... — Ігнатавы губы горка таргануліся. — П-памірае!.. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
organ [ˈɔ:gən] n.
1. о́рган (у розных знач.);
the organs of speech о́рганы маўле́ння (язык, зубы, губы і да т.п.);
the internal organs уну́траныя о́рганы;
the reproductive organs о́рганы размнажэ́ння
2. mus. арга́н;
an electric organ электраарга́н;
a barrel organ катры́нка;
a mouth organ губны́ гармо́нік
3. fml о́рган, устано́ва;
the organs of government ура́давыя о́рганы
4. fml друкава́ны о́рган (газета, часопіс);
the organs of public opinion (друкава́ныя) о́рганы грама́дскай ду́мкі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зардзе́цца і заірдзе́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
1. Стаць ярка-чырвоным; пачырванець. Даніла прахапіўся, як толькі зардзеўся на ўсходзе малады вясновы ранак. Сабаленка. // Пачырванець ад сораму, хвалявання і пад. Зіна, пабачыўшы.. [Сяргея і Васіля], адразу зардзелася і разгублена забегала па пакоі, то падаючы крэслы, то выціраючы стол. Няхай. Заірдзелася ў Нямка правая шчака і задрыжалі, сцяліся пад рыжаватымі вусамі губы. Кулакоўскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучыцца сваім ярка-чырвоным колерам, паказацца (пра што‑н. ярка-чырвонае). Заірдзеліся між травы суніцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натапы́раны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад натапырыць.
2. у знач. прым. Які стаіць тарчма, прыўзняты ўверх; настаўлены. Пісар снедаў, калі зайшоў да яго Каленік. Ён выцер салфеткай губы і натапыраныя кароткія вусы і ўтарапіўся вачыма ў госця. Галавач. Іду зводдаль імшарыны і пільна прыглядваюся да ўсялякай купінкі, да кожнага натапыранага лісця. Сачанка.
3. перан.; у знач. прым. Надзьмуты, незадаволены; раззлаваны. Цяпер яны стаялі каля пісьмовага стала ўсе: натапыраны Барушка, азадачаны Васіль Пятровіч, абыякавы Понтус і ціхамірная Ала. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)