Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АВІЯЦЫ́ЙНЫ РУХАВІ́К,
цеплавы рухавік для забеспячэння палётаў лятальных апаратаў у каляземнай паветр. прасторы. Асн. тыпы авіяцыйнага рухавіка: паветрана-рэактыўныя рухавікі (пераважна турбарэактыўныя рухавікі), турбавінтавыя рухавікі і поршневыя бензінавыя (устанаўліваюцца на самалётах грамадз. авіяцыі спец. прызначэння).
Да кампрэсарных паветрана-рэактыўных авіяцыйных рухавікоў адносяцца газатурбінныя рухавікі прамой і непрамой рэакцыі (у т. л. турбавальныя, якія выкарыстоўваюцца ў асн. на верталётах). На самалётах пакарочанага, а таксама верт. ўзлёту і пасадкі прымяняюць пад’ёмныя і універсальныя пад’ёмна-маршавыя газатурбінныя рухавікі. На самалётах, здольных развіваць звышгукавыя скорасці, устанаўліваюць бескампрэсарныя праматочныя паветрана-рэактыўныя рухавікі ці змешаныя ўстаноўкі. Ёсць таксама пульсавальныя паветрана-рэактыўныя, вадкасна-ракетныя і паветрана-ракетныя рухавікі. Авіяцыйныя рухавікі аснашчаюць аўтам. сістэмамі, што аблягчае кіраванне імі, павышае іх эксплуатацыйную надзейнасць. Асн. паказчыкі дасканаласці авіяцыйнага рухавіка: удз. вага (адносіны вагі рухавіка да яго ўзлётнай цягі ці магутнасці) і ўдз. расход паліва (адносіны гадзіннага расходу паліва да крэйсерскай цягі ці магутнасці).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
цяжа́рм
1. (вагачаго-н) Schwére f -, Gewícht n -(e)s, -e;
сі́ла цяжа́руфіз Schwérkraft f -;
цэнтр цяжа́руфіз Schwérpunkt m -(e)s, -e;
2.спарт Gewícht n;
падыма́нне цяжа́раў Gewíchtheben n -s;
3. (грузтсперан) Last f -, -en, Wucht f -, -en, Bürde f -, -n;
цяжа́р турбо́т Sórgenlast f;
цяжа́р до́казаўюрыд die Wucht [die Last] der Bewéise
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кало́да1, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Кароткае тоўстае бервяно. [Мядзведзіца] пераварочвала старыя, трухлявыя калоды, заваленыя бураломам, і ў чорнай вільготнай глебе заўсёды знаходзіла пад імі мноства тлустых лічынак, чарвей і слімакоў.В. Вольскі.Калоды звязалі браты адну з адной і зрабілі моцны плыт.Якімовіч.// Абрубак тоўстага бервяна, прыстасаваны для якіх‑н. гаспадарчых або бытавых патрэб. [Гаспадар] сядзеў у адной бялізне на калодзе перад лямпаю і круціў папяросу.Чорны.У дашчанай майстэрні Ігнась з грукатам і лёскатам выпростваў на калодзе вялікія лісты бляхі.Мурашка.//перан.Разм.пагард. Пра непаваротлівага, нязграбная чалавека.
2. Вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва. Пасека, якая налічвала не больш дваццаці вулляў, старасвецкіх калод, знаходзілася за садам і ўпіралася ў малады сасняк.Пестрак.Старасвецкі гэты вулей — выдзеўбаную дубовую калоду — прывыклі бачыць на сасне.Навуменка.
•••
Цераз пень калодугл. пень.
кало́да2, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Камплект ігральных карт. [Ліза і Наталля] дасталі з-за люстэрка растрыбушаную, як вага, калоду карт і варажылі.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ула́сны
1.éigen, Éigen-;
ула́сны домÉigenheim n -s, -e, éigenes Haus;
пачуццё ула́снай го́днасці Sélbstgefühl n -(e)s, -e;
ва ула́сным сэ́нсе сло́ва im éigentlichen Sínne, im Wórtsinne;
ва ула́сныя ру́кі zu (éigenen) Händen; persönlich (уласна);
імя ула́снаеграмÉigenname m -ns, -n;
ула́сная вага́Éigengewicht n -(e)s, -e;
2.матэм echt;
ула́снае значэ́ннеÉigenwert m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ка́пар1, капёр ’металічная або драўляная канструкцыя (козлы) для забівання паляў’ (ТСБМ, Сцяшк., Федар. Рук.; КЭС, лаг.), лельч.ка́пар, ка́пор ’вага ў студні з жураўлём’ (Нар. сл., ДАБМ). Рус.копёр, капер, укр.копе́р, ка́пар, польск.kafar. Мяркуюць, што гэта запазычанне з ням.Käpfer ’галоўка бруса’, з с.-н.-ням.kepere ці з гал.keper (Фасмер, 2, 318; Шанскі, 2 (К), 303–304). Аб запазычанні ст.-бел.капаръ, капоръ са ст.-польск.kafar гл. Булыка, Запаз., 139, і Корчыц, Дасл. (Гродна), 31. Гл. таксама ЕСУМ, 2, 407 і 566.
Ка́пар2 ’дзіцячая або жаночая цёплая шапка прамавугольнага пакрою з завязкамі пад падбародкам’ (ТСБМ, Інстр. I; полац.ДАБМ), капе́р (докш., ДАБМ). Рус.ка́пар, ка́пор і роднасныя: укр.капа, ст.-польск.kapa ’спецыяльнае прыстасаванне для закрывання галавы ад укусаў пчол’, в.-луж.kapa, khapa ’чапец, каптур’, славен.kápa ’пакрыццё галавы’, серб.-харв.ка̏па ’від шапкі’, балг.капа ’шапка’. Лексема капар запазычана з гал.kaper ’шапка’ < гал.kap, якое з італ.capparo, capero < познелац.cappa ’накрыццё галавы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
balance1[ˈbæləns]n.
1. раўнава́га, балансава́нне;
stable balance усто́йлівая раўнава́га;
off balance няўсто́йлівы, хі́сткі;
keep one’s balance захо́ўваць раўнава́гу;
lose one’s balance губля́ць раўнава́гу; выхо́дзіць з сябе́; злава́цца
2.finance бала́нс; са́льда; рэ́шткі;
adverse balance пасі́ўны бала́нс;
favourable balance акты́ўны бала́нс;
balance of payments плаце́жны бала́нс
3.вага́, ва́гі
♦
be in the balance быць нявы́рашаным;
tremble/swing in the balance ліпе́ць на валаску́; сумнява́цца;
on balance у вы́ніку;
On balance, the company has had a successful year. У выніку ў фірмы быў паспяховы год;
catch/throw smb. off balance збіць каго́-н. з панталы́ку, вы́весці з раўнава́гі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
weigh[weɪ]v.
1. узва́жваць; ва́жыць;
How much do you weigh? Якая ў вас вага?
2. мець вагу́, значэ́нне; уплыва́ць;
It weighs heavily against us. Гэта не на нашу карысць.
♦
weigh anchor падніма́ць я́кар;
weigh one’s words узва́жваць ко́жнае сло́ва
weigh down[ˌweɪˈdaʊn]phr. v.
1. прыгнята́ць
2. перава́жваць, абцяжа́рваць; гнуць
weigh upon[ˌweɪəˈpɒn]phr. v. =
weigh downweigh in[ˌweɪˈɪn]phr. v.
1.sport узва́жвацца (да або пасля спаборніцтваў)
2. (with)infml уступа́ць у спрэ́чку або́ ў спабо́рніцтва
weigh up[ˌweɪˈʌp]phr. v.
1. узва́жваць, ацэ́ньваць;
weigh up the pros and cons узва́жваць усе́ «за» і «су́праць»
2. падыма́ць (карабель з дна)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
на ўла́снай спі́не (пазна́ць, адчу́ць што) — на со́бственной спине́ (узна́ть, испыта́ть что);
вучы́цца на ўла́сных памы́лках — учи́ться на со́бственных оши́бках
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Атра́ма, тра́ма ’бэлька ў хаце, што падтрымлівае іншыя бэлькі’ (БРС, ЭШ, Касп.), атраміна (Касп.); трам, трамо́к, отра́ма (Шушк.); атран (КЭС). Пра рэалію — трам гл. Малчанава, Мат. культ., 95. З XVII ст. трамъ (Булыка, Запазыч.). Укр.трам ’бэлька, вага’, отрамувати ’абчасаць, зрабіць бэльку чатырохграннай’, трям, трямок ’бэлька; частка ткацкага станка’. Польск. (з XVI ст.) — tram, чэш. (і ст.-чэш.), славац.tram, в.-луж., н.-луж.trama (і н.-луж.tramʼ), славен.trȃm(e) ’тс’. Брукнер (574, 575), Махэк₂ (649) абгрунтавана лічаць запазычаннем з ням.Tram, ст.-в.-ням.trame ў заходнія славянскія мовы (і славенскую); беларускае і ўкраінскае з заходнеславянскіх, для беларускай верагодная крыніца — польская. А‑ мае пратэтычны характар. Цяжка згадзіцца з меркаваннем Цыхуна (Лекс. балтызмы, 50) пра запазычанне з літ.atramà ’падпора, устой’, паколькі семантыка літоўскага слова супадае з беларускай, а незафіксаваная ў літоўскай форма без a‑ пашырана ў беларускай мове больш, чым з а‑; націск у літоўскай таксама адрозніваецца ад беларускага, які супадае з польскім. Агульнасць польскай, беларускай і літоўскай форм можа азначаць (насуперак Цыхуну) і пашырэнне польскай формы, прадстаўленай хаця і без пратэзы ва ўсіх заходнеславянскіх мовах.