Курэ́нь 1 ’будан’ (ТСБМ, Бяльк., Яшк., Янк. II, Хрэст. дыял., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., Маш., Шушк.). Укр. курінь, рус. курень. Разглядаецца як запазычанне з цюрк. (гагауз. kürün ’атрад воінаў’ (гл. Бернекер, 648). Семантычна далёка. Відаць, трэба вярнуцца да разгляду этымалагічнай сувязі з курыць (гл.) (Фартунатаў, BB, 3, 69; Міклашыч, 427). Наяўнасць бел. курэнь ’дымар’ актуалізуе гэту гіпотэзу.
Курэ́нь 2 ’дымар’ (Сл. паўн.-зах.). Да курыць 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
белемні́ты
(н.-лац. belemnitidae, ад гр. belemnon = баявая сякера)
атрад вымерлых галаваногіх малюскаў, жылі ў карбоне — палеагене.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
мізі́ды
(н.-лац. mysidacea)
атрад вышэйшых ракападобных; пашыраны ва ўсіх морах і акіянах, трапляюцца і прэснаводныя віды.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
містакакары́ды
(н.-лац. mystacocarida)
атрад ракападобных; жывуць у вільготным пяску пляжаў Міжземнага мора, Атлантычнага і Індыйскага акіянаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
галаўны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да галавы (у 1 знач.). Галаўны боль. // Прызначаны для галавы. Галаўны ўбор.
2. Які ідзе ўперадзе чаго‑н.; перадавы. Галаўны мінаносец. Галаўны атрад. // Асноўны, вядучы. Галаўное прадпрыемства. Галаўная партарганізацыя.
•••
Галаўны мозг гл. мозг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радабо́ддзе, ‑я, н.
Абл.
1. Пра рэдкія пасевы, зараснікі. Атрад памалу падцягваўся да ўскрайку лесу, дзе ў радабоддзі хмызнякоў спыніліся разведчыкі. Дзенісевіч.
2. Пра рэдка сатканую, звязаную і пад. рэч. — Гусцей ніткі кладзі, а то ў цябе нейкае радабоддзе атрымліваецца. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
podjazd, ~u
м.
1. пад’езд;
2. нечаканы напад; набег; наезд;
3. вайск. раз’езд; конны атрад
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
передово́й в разн. знач. перадавы́;
передово́й отря́д воен. перадавы́ атра́д;
передовы́е пози́ции воен., перен. перадавы́я пазі́цыі;
передовы́е спо́собы произво́дства перадавы́я спо́сабы вытво́рчасці;
передово́е предприя́тие перадаво́е прадпрые́мства.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бандакра́тыя
(ад іт. banda = атрад + гр. kratos = улада)
1) панаванне ў грамадстве крымінальных, мафіёзных элементаў, якія выкарыстоўваюць уладу ў карыслівых мэтах;
2) мафіёзная група, якая карыстаецца неабмежаванай уладай.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Раць ’войска, ваенны атрад; бітва, вайна’ (ТСБМ, Сержп. Казкі). Параўн. рус. рать, укр. рать ’бітва, змаганне; войска’, серб.-харв. ра̏т ’вайна’, балг. рат ’вайна; войска’, ст.-слав. рать ’бітва, бой, барацьба, вайна’. Прасл. *ratь выводзіцца з і.-е. *rō‑ti‑s (Глухак, 519), параўн. ст.-інд. ṛtìs ’напад’, авест. ərətiš ’энергія’, грэч. ἔρις ’спрэчка, спаборніцтва’, ст.-в.-ням. ernust, с.-в.-ням. ernest ’барацьба, сур’ёзнасць’, лат. erroties ’злавацца’. Гл. таксама ра́таваць, ратны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)