Verbum

жэ́рабя, -я, н.

1. Умоўны знак (дробная рэч, паперка і пад.), што выцягваецца наўгад з шэрагу такіх жа прадметаў пры вызначэнні права на што-н., чарговасці і пад.

Цягнуць ж.

2. перан. Лёс, доля.

заканада́вец, -да́ўца, мн. -да́ўцы, -да́ўцаў, м.

1. Той, хто ўстанаўлівае законы (у 2 знач.).

2. перан. Той, хто сваім прыкладам устанаўлівае якія-н. правілы, новаўвядзенні.

З. мод.

|| прым. заканада́ўчы, -ая, -ае (да 1 знач.).

залыга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; залы́ганы; зак., каго (разм.).

1. Накінуць што-н. на рогі, шыю (валу, каню), зашмаргнуўшы ці завязаўшы вузлом.

З. карову.

2. перан. Уцягнуць у сваю кампанію.

|| незак. залы́гваць, -аю, -аеш, -ае.

запа́л, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Прыстасаванне і сродак для запальвання выбуховага рэчыва.

2. -у, перан. Гарачнасць, парыў.

Астыў з.

Гаварыць з запалам.

|| прым. запа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

засе́яць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́й; -е́яны; зак., што.

1. Заняць пад пасеў які-н. участак зямлі.

З. поле ячменем.

2. перан. Пакрыць мноствам каго-, чаго-н.

Неба засеяна зоркамі.

|| незак. засява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

засну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.

Прыйсці ў стан сну.

Не з. ні на мінутку.

Прырода заснула зімовым сном.

З. навекі або вечным сном (перан.: памерці).

|| незак. засына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

заці́хнуць, -ну, -неш, -не; заці́х, -хла; -ні́; зак.

1. Перастаць утвараць якія-н. гукі; перастаць шумець.

Зала заціхла.

Дзеці заціхлі.

2. перан. Аслабіць або спыніць сваю дзейнасць.

Вецер заціх.

|| незак. заціха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

град, -у, М -дзе, м.

1. Атмасферныя ападкі ў выглядзе невялікіх ледзяных крупінак.

2. перан., чаго. Мноства чаго-н.

Г. папрокаў.

Градам (прысл.) льецца пот.

|| прым. градавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Градавая хмара.

дыбкі́,

У выразе: на дыбкі (разм.) —

1) на заднія ногі (стаць, падняцца).

Конь спалохаўся і на дыбкі;

2) перан. не згадзіцца з чым-н., рэзка запратэставаць.

Усё скончылася б добра, ды Габрусь на дыбкі.

дысгармо́нія, -і, ж.

1. Парушэнне гармоніі, адсутнасць сугучнасці; немілагучнасць.

2. перан. Разлад, няўзгодненасць, парушэнне адпаведнасці чаго-н. чаму-н.

Д. колераў у пейзажы.

|| прым. дысгармані́чны, -ая, -ае.

Дысгарманічнае спалучэнне колераў.

|| наз. дысгармані́чнасць, -і, ж.