Verbum

раста́ць, -та́ну, -та́неш, -та́не; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі стан пад уздзеяннем цяпла.

Снег растаў.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адтаяць, перастаць быць падмёрзлым.

Дарога растала.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Паступова знікнуць; разысціся, рассеяцца.

Гукі песні расталі ў бязмежнай далечыні.

Туман растаў.

4. перан. Прыйсці ў замілаванне; расчуліцца, памякчэць.

Р. ад пахвалы.

|| незак. растава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць; -тава́й.

|| наз. растава́нне, -я, н.

схілі́цца, схілю́ся, схі́лішся, схі́ліцца; зак.

1. Нагнуцца, нахіліцца над кім-, чым-н.

С. над калыскай дзіцяці.

Вярба схілілася над возерам.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павярнуць да якіх-н. межаў (часавых або прасторавых).

Дзень схіліўся к вечару.

3. перан. Згадзіўшыся з чым-н., абдумаўшы што-н., зрабіць адпаведны вывад.

С. на бок калектыву.

|| незак. схіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. схіле́нне, -я, н.

4. перан. Пакарыцца каму-, чаму-н.; падпарадкавацца каму-, чаму-н.

Не с. перад ворагам.

тармазі́ць, -мажу́, -мо́зіш, -мо́зіць; -мо́жаны; незак., што.

1. таксама без дап. Запавольваць або спыняць рух чаго-н. (звычайна пры дапамозе тормаза).

Т. трактар.

Машына хутка тармозіць.

2. перан. Стрымліваць рух чаго-н.; затрымліваць развіццё чаго-н.

Т. работу.

Т. будаўніцтва школы.

3. перан. Аслабляць, спыняць праяўленне чаго-н. (спец.).

Т. рэфлексы.

|| зак. затармазі́ць, -мажу́, -мо́зіш, -мо́зіць; -мо́жаны.

|| аднакр. тармазну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.; разм.).

|| наз. тармажэ́нне, -я, н.

упхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак. (разм.).

1. каго-што ў што. Уштурхнуць, усунуць.

У. пальчаткі ў кішэню.

Яго сілай упхнулі ў кабінет.

2. перан., што. Прымусіць узяць, прыняць што-н.

У. няякасны тавар каму-н.

3. перан., каго. Паставіць на якую-н. работу, пасаду і пад. супраць волі або ўладкаваць куды-н. па пратэкцыі.

У. на завод.

У. сына на завочнае аддзяленне інстытута.

|| незак. упіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і упі́хваць, -аю, -аеш, -ае.

уста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак., што.

1. у што. Паставіць, змясціць у сярэдзіну чаго-н.

У. шыбу ў раму.

У. зубы (штучныя). У. слова ў размову (перан.)

2. чым. Заняць, укрыць паверхню.

У. стол ядой.

3. перан., у каго-што і каго-што. Нерухома ўтаропіць на каго-, што-н. (вочы, позірк).

У. позірк у прастору.

|| незак. устаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. уста́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.) і устаўля́нне, -я, н. (да 1 знач.).

зме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Вызначыць якой-н. мерай велічыню чаго-н.

З. глыбіню вадаёма.

З. тэмпературу.

З. вокам (перан.: уважліва аглядаць каго-н., нібы ацэньваючы).

|| незак. змяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

зрух, -у, м.

1. гл. зрушыцца, зрушыць.

2. перан. Прыметнае, значнае паляпшэнне, змяненне ў стане, развіцці чаго-н.

З. у рабоце.

Пазітыўныя зрухі ў жыцці краіны.

3. Гарызантальныя змяшчэнні геалагічнага слоя.

З. зямной кары.

і́дал, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Статуя бажаства, якому пакланяюцца.

2. перан. Пра таго, каго горача любяць, хто з’яўляецца прадметам нізкапаклонства.

3. Нягоднік (разм., лаянк.).

Гэты і. высадзіў шыбу.

|| прым. і́дальскі, -ая, -ае.

капітулява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; зак. і незак.

1. Здацца (здавацца), згадзіўшыся на капітуляцыю, адмовіўшыся ад барацьбы.

Безагаворачна к.

2. перан. Адступіць (адступаць) перад цяжкасцямі, перашкодамі; прызнаць (прызнаваць) сваё бяссілле, слабасць.

К. перад цяжкасцямі.

караба́ціць, -ба́чу, -ба́ціш, -ба́ціць; незак.

1. што. Рабіць карабатым.

2. перан., каго (што). Выклікаць непрыемнае пачуццё.

|| зак. пакараба́ціць, -ба́чу, -ба́ціш, -ба́ціць; -ба́чаны (да 1 знач.) і скараба́ціць, -ба́чу, -ба́ціш, -ба́ціць; -ба́чаны (да 1 знач.).