Verbum

пераспе́ць, ‑спею, ‑спееш, ‑спее; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вельмі спелым. Пераспела і губляе свае пажыўныя якасці кукуруза. «Звязда». Колькі ў іх [Гарохавых] вішань! Чорныя, пераспелыя! Місько.

2. перан. Разм. іран. Выйсці з узросту, уласцівага якому‑н. становішчу. Век дзяўчыны — век кароткі: Пераспееш — што ўдава. А. Александровіч.

перыпеты́і, ‑ый; адз. перыпетыя, ‑і, ж.

Рэзкія нечаканыя перамены, павароты ў чыім‑н. жыцці. Перыпетыі лёсу. // Пра вельмі складаны ход якіх‑н. падзей. Перыпетыі аператыўнай барацьбы. Сюжэтныя перыпетыі. □ Цяжкі.. канец жыццёвага шляху Вяля. Разброд у мужыцкім войску, згода пераможцаў з бітыя князем, нарэшце гордая самаізаляцыя важака — дзіўныя перыпетыі... У. Калеснік.

[Ад грэч. peripéteia.]

пука́ты, ‑ая, ‑ае.

З круглява выгнутымі, выпучанымі бакамі, паверхняй; выпуклы. Пукатая бочка. Пукатая бутэлька. Пукатае дно. □ Валя выбрала сабе невялічкі [гадзіннік], зграбны, з тоненькай металічнай абводкай, з пукатым шкельцам. Пестрак. // Які выдаецца наперад. Пукатыя вочы. Пукатыя грудзі. □ Жарсткаватыя валасы [Рудчанкі] былі зачэсаны назад, і таму вялікі і пукаты лоб здаваўся вельмі высокім. Сіўцоў.

пяча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Тое, што і пячаць; невялікая пячаць. І гэты корч набыў цяпер новае значэнне: гэта быў не проста выварат, а як быццам лорд-ахоўнік дзяржаўнай пячаткі, як гэта заведзена ў Англіі. Колас. На ўсім яшчэ ляжыць вельмі прыкметная жахлівая пячатка вайны. Бугаёў.

развучы́ць, ‑вучу, ‑вучыш, ‑вучыць; зак., што.

Вывучыць, засвоіць што‑н. з мэтай далейшага паўтарэння, выканання. Развучыць народны танец. □ Суровы, баявы матыў гэтай незнаёмай песні мне вельмі спадабаўся, і я тут жа, на слых, развучыў яе на раллі. Хомчанка. — [Рыгорка] так хораша вершы чытае. Вось мы яму пра калгас наш даручым развучыць. Курто.

сухе́нькі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Памянш.-ласк. да сухі. Сухенькія дровы. Сухенькія грыбы. Сухенькая скарынка. Сухенькі ручнік. □ Будынкі пана Чарнецкага вельмі сухенькія. Гараць, як запалкі. Бядуля. Сухенькая, тоненькая, як былінка,.. была гэтая бабулька! Чарнышэвіч. Цётка падсоўвае мне масла, тварог, а сама ўважліва разглядае мяне, і яе сухенькі, зморшчаны твар поўны добразычлівасці. Савіцкі.

уда́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які адпавядае неабходным патрабаванням; добры, удалы. Удачны партрэт. □ Кожнай гаспадыні хочацца, каб хлеб, асабліва калі ён са свежага каласка, быў вельмі ўдачны. Арочка.

2. Які паспяхова завяршаецца, які суправаджаецца ўдачай. Удачная паездка. □ Пад кіраўніцтвам [Канстанцінава] патрыёты правялі шмат удачных засад, і слава пра канстанцінаўцаў пракацілася па раёну. Дзенісевіч.

уле́жацца, ‑жыцца; зак.

1. Асесці, ушчыльніцца ад доўгага ляжання. Улежалася зямля. Улежаўся снег.

2. Пасля доўгага ляжання стаць гатовым для карыстання, далейшай апрацоўкі (пра садавіну, лён). — Не вельмі .. [яблыкі] ўжо і зялёныя, — не згадзіўся Хрупак. — Улежацца ў саломе. Чыгрынаў. [Марыля:] Добры быў лянок; палала яго, рвала, слала, а як улежаўся — сушыла, мяла. Купала.

ую́н, ‑а, м.

1. Прэснаводная, вельмі рухавая рыба сямейства ўюновых з падоўжаным чэрвепадобным целам. Мяса ўюна тлустае, мяккае і крыху саладкаватае на смак. Матрунёнак.

2. перан. Разм. Рухавы, жвавы чалавек. [Сімачка] здрыганула ножкамі і ўюном выкаўзнулася, каб самой пабегчы да дзяцей. Гроднеў. // Пранырлівы, лаўкач. Гэты ўюн заўсёды выкруціцца.

•••

Віцца ўюном гл. віцца.