Verbum

Перава́лка ’перагрузка (тавараў) на іншыя вазы’ (Нас., Яруш.: ТСБМ). З рус. перева́лка ’перанясенне (груза) з аднаго месца на іншае’, якое з перевали́ть ’перакінуць, перанесці, перасунуць’, параўн. адаптаванае перавало́ка ’тс’ (Гарэц., Др.-Падб.), да пера- і валачы (гл.).

◎ *Лазбы́р, лазбырь ’самы верх узгорка, узвышэння’ (мсцісл., З нар. сл.) — у выніку перастаноўкі суседніх зычных з ⁺лаб‑ зыр (па аналогіі, як, напр., экспрэсіўнае смал. лабзень > лаз‑бень ’лоб’), якое ўтворана, як і лабыр ’лабок, высокае месца’ (Бяльк.).⇉.

Лато́ка ’ўпадзіна, лагчына, катлавіна, нізіна’ (Касп.; полац., Нар. лекс.; ушац., Нар. сл.), беш. ’лужок сярод поля’ (Нар. сл.), ’гразкае месца’ (Сл. паўн.-зах.). Да лата́к ₁ (гл.). Сюды ж латочышча ’лежыва’ (рас., Сл. паўн.-зах.) < ’упадзіна, яма’.

Мляно́, мля́но ’туманна’ (бяроз., Шатал, брэсц., Сл. Брэс.). У выніку кантамінацыі польск. mglawo ’тс’ і бел. туманна. Націск на канчатку такіх прыслоўяў з’яўляецца характэрным для ц.-палес. тэрыторыі, параўн. драг. холодно́ ’холадна’, выдрано́ ’месца, дзе ёсць рэха’.

Вясёланка, вясёлонка ’святліца’ (брасл., Карскі, Труды) — рэгіянальнае ўтварэнне ад вясёлы (гл.) са значэннем ’светлы’, параўн. рус. калуж. весёлая ночь ’светлая, месячная ноч’, вясёлка ’адкрытае месца, якое асвятляецца і саграваецца сонцам’, і памяншальна-ласкальнага суф. ‑он‑к‑а.

Ва́жніца ’важнасць; важная асоба’ (іран.) (Гарэц.). Да важны ₁ суфікс жаночага роду ‑іца.

Важні́ца ’вагавая’ (З нар. сл.). Да *ваг‑ьн‑іца < вага. Параўн. іншыя назвы месца, дзе важаць: вагавая (БРС), важыўня (Бяльк.), вагільнік (З нар. сл.).

Перакаці́-поле ’стэпавыя травы, якія пасля выспявання адрываюцца ветрам ад кораня і перакочваюцца з аднаго месца ў другое’ (ТСБМ), лун. пэрэкоті́‑по́ле ’скочкі да́хавыя, Sempervivum tectorum L.’. (Бейл.). З рус. перекати́‑поле (гл. РЯШ, 1973, 1, 83).

Перале́злы ’стары’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Да пера- і ле́зці (гл.); звычайна аблезлы, разлезлы ’тс’; магчыма, тут мае месца канкурэнцыя прыставак *per‑ і *ab‑, характэрная для балта-славянскага пагранічча, параўн. перамагаць/абмагаць ’браць верх, адолець’ (Непакупны, Связи, 85).

◎ Праваро́к (проворо́к) ’прылазнік’ (брасл., Праблемы філал.). Паводле Непакупнага (там жа, 93), з літ. prävaras ’тс’. Сюды ж праворны ’курцік’ (Нік. Очерки), праварына ’стойла’ (міёр., Нар. словатв.), што да літ. pravarinė ’адроджанае месца ў хляве’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 71).

Тэ́нуты ‘пабегчы; схавацца’ (Клім.), ‘зрушыцца з месца’ (Сл. Брэс.), ‘рэагаваць’ (пін., Бел. дыял. 1), тэ́нутыся ‘рушыць’ (драг., Нар. словатв.). Магчыма, звязана з серб. те́нути ‘жадаць’. Няясна; мяркуецца паходжанне ад *teknǫti ‘пабегчы’ (ЕСУМ, 5, 546), параўн. тыняцца, гл.