пераспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.

1. што і бездап. Перабыць які-н. час у стане сну; пераначаваць, правесці ноч дзе-н.

П. у суседзяў.

Пераспім, а раніцай — у дарогу.

2. Праспаць больш, чым трэба (разм.).

3. каго. Праспаць даўжэй за каго-н.

П. усіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мно́га, прысл.

1. У вялікай колькасці, дастатковай колькасці.

М. гадоў прайшло.

М. ведае.

2. у знач. вык. Больш, чым патрэбна.

Гэтага мне м.

3. (пры выш. ст. і з прыназ. «на»). Значна, у значнай ступені.

М. больш.

На многа раней.

Ні многа ні мала (разм.) — якраз столькі, колькі трэба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абме́раць, -аю, -аеш, -ае; -раны; зак., каго-што.

1. Тое, што і памераць (у 1 знач.).

2. Адмераць менш, чым трэба, ашукаць.

А. пакупніка.

|| незак. абме́рваць, -аю, -аеш, -ае і абмяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абме́р, -у, м. і абме́рванне, -я, н.

|| прым. абме́рны, -ая, -ае.

Абмерная вяроўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абу́ць, абу́ю, абу́еш, абу́е; абу́ты; зак., каго-што.

1. Надзець на ногі сабе ці каму-н. абутак.

А. боты.

2. Забяспечыць каго-н. абуткам.

Трэба на зіму дзяцей а.

Абуць у лапці — абхітрыць, давесці да беднасці.

Гу́лі не аднаго ў лапці абулі (прыказка).

|| незак. абува́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

упэ́ўнены, -ая, -ае.

Які цвёрда верыць у што-н., перакананы ў чым-н.; цвёрды, рашучы.

У. ў поспеху.

У. ў сабе (не сумняваецца ў сваіх сілах, магчымасцях). Упэўнена (прысл.) гаварыць.

У. крок.

У. адказ.

Будзь упэўнены — не сумнявайся, не турбуйся (усё будзе так, як трэба).

|| наз. упэ́ўненасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вы́скырка ’жанчына, якая смяецца дзе трэба і дзе не трэба’ (З нар. сл.). Ад вы́скірыць (зубы); параўн. дыял. скі́рыці зубы ’абы-чаго смяяцца’, скі́рыцца ’тс’ (гл.) з суф. ‑к‑. Параўн. шчэрыць (зубы).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вой, выкл.

Выказвае пачуццё болю, страху, трывогі, здзіўлення, захаплення, радасці. [Дзяўчаты:] — Вой, хутчэй, хутчэй, Танечка, уцякайма адсюль! Машара. Не трэба было слухаць.. [Сярожку]. Вой, не трэба было!.. Васілёнак. [Базыліха:] — Вой, якая ж ты шчаслівая, Тэкля! Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

поря́дком нареч., разг.

1. (весьма) ве́льмі (изрядно) даво́лі-такі, до́бра-такі;

мне э́то поря́дком надое́ло мне гэ́та даво́лі-такі (до́бра-такі) надаку́чыла;

2. (как следует) як трэ́ба, як ма́е быць;

он ничего́ поря́дком не сде́лал ён нічо́га як трэ́ба (як ма́е быць) не зрабі́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

предпринима́ть

1. (начинать) пачына́ць, распачына́ць; (браться за что-л.) бра́цца (за што); (организовать) арганізо́ўваць;

предпринима́ть изда́ние журна́ла пачына́ць (распачына́ць) выда́нне часо́піса, бра́цца за выда́нне часо́піса;

2. (делать) рабі́ць;

ну́жно что́-л. предпринима́ть трэ́ба што-не́будзь рабі́ць, трэ́ба рабі́ць не́йкія за́хады;

предпринима́ть шаги́ рабі́ць за́хады;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тре́боваться

1. (быть нужным, необходимым) быць патрэ́бным, патрабава́цца;

заво́ду тре́буются рабо́чие заво́ду патрэ́бны (патрабу́юцца) рабо́чыя;

для э́того де́ла тре́бовались больши́е зна́ния для гэ́тай спра́вы патрэ́бны былі́ (патрабава́ліся) вялі́кія ве́ды;

2. безл. (необходимо, нужно) трэ́ба, патрэ́бна;

что и тре́бовалось доказа́ть што і трэ́ба было́ даказа́ць (даве́сці);

на э́то тре́буется мно́го вре́мени на гэ́та трэ́ба (патрэ́бна) шмат ча́су; см. потре́боваться;

3. страд. патрабава́цца; вымага́цца; выкліка́цца; зва́цца; клі́кацца; см. тре́бовать 1, 3.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)