улада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Мець у сваёй уласнасці, распараджацца кім‑, чым‑н. Уладаць крыніцамі сыравіны. □ [Чалавек:] — Не відаць ні табе, ні такім, як ты, беднякам дабра да таго часу, пакуль цар і багацеі ўсім будуць уладаць і ў сваіх руках уладу трымаць. Якімовіч.
2. Мець якія‑н. якасці, уласцівасці. [Старэйшая дзяўчына] ўладала тым хараством вобліку, калі не замінае нічога лішняга, нічога не дадасі і нічога не паправіш. Лужанін.
3. Дзейнічаць, рухаць часткамі свайго цела. [Салдат:] «І нага сапсавана, і правай рукой я, на ліха, бадай не ўладаю...» Дубоўка.
4. перан. Трымаць у сваёй уладзе; ахопліваць (пра пачуцці, думкі і пад.). Многа яшчэ дзён туляўся .. [Адам] паблізу свайго дома, але ні разу не зайшоў пабачыцца з бацькам: страх быць злоўленым уладаў ім бесперапынна. Чорны. Адзінае пачуццё ўладала Загорскім: неўразуменне. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
be one’s own man
а) быць сам сабе́ гаспада́р, быць незале́жным ні ад ко́га
б) трыма́ць сябе́ ў рука́х
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
restrain
[rɪˈstreɪn]
v.t.
1) стры́мваць
She could not restrain her curiosity — Яна́ не магла́ стрыма́ць свае́ ціка́ўнасьці
2) трыма́ць узьняво́леньні
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
накірава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. накіраваць (у 3, 4 знач.).
2. Кірунак развіцця якога‑н. дзеяння. [Рыбнікаў:] Святое пачуццё нянавісці да ворага трэба трымаць у руках, даць яму разумнае накіраванне. Пара можа і лакаматыў рухаць, і кацёл узарваць. Крапіва.
3. Дакумент аб прызначэнні куды‑н. У той жа дзень .. [Люба] атрымала накіраванне на працу ў свой раён. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Трымаць некаторы час. [Птушка] адшчыпнула адну [шышку], патрымала ў дзюбе і скінула чамусьці на зямлю. Ляўданскі. Андрэй сунуў рукі ў вядро з нафтаю, патрымаў іх там крыху, потым пачаў выціраць пакуллем. Васілёнак. Цяпер, пасля спрэчкі, у галаву прыходзілі самыя важкія, самыя патрэбныя довады. Баталаў падумаў, што іх варта пакуль патрымаць у тайне. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Со́ўкаць ‘калыхаць’ (Жд. 2), ‘трымаць дзіця на руках’, ‘няньчыць’, ‘гадаваць’ (мядз., Нар. словатв., Сл. ПЗБ), со́ўкацца ‘хадзіць з кута ў кут; блытацца’ (калінк., хойн., Арх. ГУ). Інтэнсіў ад соваць (гл.), параўн. со́ўваць ‘соваць’ (Арх. Федар.), со́ўвацца ‘хадзіць за кім-небудзь, бадзяцца’ (Сл. ПЗБ), магчыма, праз стадыю інтэр’екцыі соў(к)! (пра хуткі рух). Меркаванне пра развіццё спецыяльных значэнняў ‘гадаваць, даглядаць’ пад уплывам літ. sáugoti ‘берагчы, сцерагчы’ гл. Санько, Крыўя, 1996, 1, 92.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Та́ргаць ’трымаць’: не хачу, каб мяне таргалі (гродз., Сл. ПЗБ). Імаверна, з польск. targać ’смыкаць, цягаць, разрываць’ з семантычнымі зменамі (недакладная семантызацыя або ўжыванне слова).
Тарга́ць ’тузаць, смыкаць, церабіць’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр.), ’тузаць, торгаць’ (Стан.). Да торгаць (гл.) з адлюстраваннем акання ў першым складзе ў сувязі з канцавым націскам, хутчэй за ўсё, паводле сказа́ць — сказану́ць, гл. таргануць. Параўн. рус. расторга́ть — расто́ргнуть ’разарваць’, гл. Фасмер, 4, 83.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fréihalten
* аддз. vt
1) плаці́ць (за каго-н.); частава́ць
2) трыма́ць свабо́дным, не загаро́джваць (выезы́)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дрэ́ўка н Schaft m -(e)s, Schäfte;
дрэ́ўка дзі́ды Lánzenschaft m;
дрэ́ўка сця́га Fáhnenstange f -, -n;
мо́цна трыма́ць дрэ́ўка сця́га die Fáhnenstange fest hálten*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рэзе́рвы эк, фін Resérven [-vən] pl;
валю́тныя рэзе́рвы Devisenreserven [-´vi:-] pl;
скры́тыя рэзе́рвы (тс перан) stílle Resérven;
трыма́ць рэзе́рвы Resérven hálten*;
рэзе́рвы спецыя́льнага прызначэ́ння Sónderrücklagen pl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)