1) рэальныя аб’екты рэчаіснасці, якія мастак назірае ў працэсе іх адлюстравання (напр. маляваць з натуры);
2) характар чалавека, тэмперамент (напр. уражлівая н., шырокая н.);
3) тавары, прадукты як сродак аплаты замест грошай (напр. разлічвацца натурай).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
накладны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які накладваецца, прымацоўваецца зверху чаго‑н. Накладныя малюнкі. Накладныя літары.// Які прышываецца, прыклейваецца зверху; які пакрывае тонкім слоем што‑н. Накладныя кішэні. Накладное серабро.
2. Які зроблены з чужых валасоў; фальшывы. Накладныя вусы.
3.узнач.наз.накладна́я, ‑ой, ж. Дакумент, па якім здаецца або прымаецца груз. Выдаць па накладной. Аформіць накладную. □ [Ад’ютант:] — Тут атрымаеце прадукты. Вось вам накладная.Новікаў.
•••
Накладны плацежгл. плацеж.
Накладныя выдаткігл. выдаткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхо́давацца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак. і незак.
1.Разм. Патраціць (траціць) свае сродкі на што‑н. Расходавацца на падарункі.
2.(1і2ас.неўжыв.). Траціцца (патраціцца), ісці (пайсці) на што‑н. Прадукты расходуюцца неэканомна. □ Маладых сіл было многа; здавалася, ніколі не вычарпаеш іх, і расходаваліся яны так, як расходуе з восені заможны, але маладасведчаны і непрактычны гаспадар багаты збор ад свае нівы.Колас.
3.толькінезак.Зал.да расходаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ліза́ты
(ад гр. lysis = растварэнне)
1) прадуктылізісу 2 якога-н. органа або тканкі;
2) лекавыя прэпараты, якія выкарыстоўваюцца ў ветэрынарнай практыцы для стымуляцыі органаў з аслабленай функцыяй.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БРЫ́НЗА
(рум. brînzǎ),
расольны сыр з авечага малака або сумесі авечага з казіным. На Беларусі брынза — нарыхтаваны ў запас тварог. У пост, калі малочныя прадукты не спажываліся, добра адціснуты тварог або сыр перамешвалі з соллю (у халодную пару года без солі), складалі ў дзежкі, залівалі або закладалі сметанковым маслам, захоўвалі ў халодным месцы. Была найб. пашырана ў Цэнтр. і Усх. Палессі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕМАЛІЗІ́НЫ,
рэчывы, здольныя вызваляць гемаглабін з эрытрацытаў крыві. Пры гэтым гемаглабін раствараецца ў плазме або навакольнай вадкасці і кроў робіцца празрыстай (лакавая кроў). Гемалізіны — прадукты жыццядзейнасці многіх бактэрый паразітычных чарвей, насякомых, скарпіёнаў, некат. ядавітых змей (лізалецыціны). Адрозніваюць нармальныя гемалізіны (прысутнічаюць у сываратцы крыві і лізіруюць уласныя эрытрацыты — аўтагемоліз), ізалізіны — лізіруюць эрытрацыты, уведзеныя ўнутрывенна ад жывёл таго ж віду, і гетэралізіны — ад інш. віду.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
эндакры́нны
(ад энда- + гр. krino = аддзяляю)
унутранасакраторны;
э-ыя залозы — залозы, якія выдзяляюць прадукты сваёй дзейнасці непасрэдна ў кроў або лімфу (гіпофіз, эпіфіз, наднырачнікі і іншыя залозы); параўн.экзакрынны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АРАМАТЫ́ЧНЫЯ ЗЛУЧЭ́ННІ,
цыклічныя арган. злучэнні, атамы якіх ствараюць адзіную спалучаную (араматычную) сістэму сувязяў. Назва ад прыемнага паху першых адкрытых такіх злучэнняў.
У вузкім сэнсе да араматычных злучэнняў адносяць толькі бензольныя злучэнні: араматычныя вуглевадароды (арэны), напр. бензол, талуол, стырол, бі-, тры- і поліцыклічныя злучэнні, пабудаваныя з бензольных ядраў, напр. нафталін, антрацэн, і іх вытворныя (галагензмяшчальныя, аміны, нітразлучэнні, фенолы і інш.). Фіз. і хім. асаблівасці араматычных злучэнняў звязаны з існаваннем у іх замкнёнай электроннай абалонкі з π-электронаў. У параўнанні з ненасычанымі злучэннямі яны больш устойлівыя, удзельнічаюць пераважна ў рэакцыях замяшчэння і захоўваюць араматычную сістэму сувязяў. У шырокім сэнсе да араматычных злучэнняў адносяць таксама гетэрацыклічныя электронныя аналагі бензолу (пірыдзін, пірол, фуран, тыяфен), небензоідныя злучэнні тыпу азуленаў, баразолу, ферацэну і інш.Асн. крыніца араматычных злучэнняў — прадукты каксавання каменнага вугалю, перапрацоўкі нафты (гл.Араматызацыя). Араматычныя злучэнні — прадуктыпрамысл.арган. сінтэзу (палімеры, фарбавальнікі, лекавыя сродкі, выбуховыя рэчывы).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
preserve
[prɪˈzɜ:rv]1.
v.
1) захо́ўваць ад пашко́джаньня, нішчэ́ньня; ахо́ўваць
2) дагляда́ць
3) захо́ўваць ад псава́ньня
ice helps to preserve food — Лёд дапамага́е захо́ўваць праду́кты ад псава́ньня
4) кансэрвава́ць е́жу (сале́ньнем, вэ́нджаньнем)
2.
n.
запаве́днік -у m.
•
- preserves
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
гемалі́мфа
(ад гема- + лімфа)
вадкасць, якая цыркулюе ў сасудах і міжклетачных прасторах жывёл з незамкнутай крывяноснай сістэмай (членістаногіх, малюскаў) і пераносіць у арганізме кісларод, вуглекіслату, пажыўныя рэчывы і прадукты выдзялення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)