ГАЛАСНЫ́ СПЕЎ,

гучнае спяванне на адкрытым паветры. Вядомы ў многіх народаў свету, чый побыт звязаны з працай на вольным паветры (напр., іодлі альпійскіх горцаў і інш.). На Беларусі на працягу стагоддзяў выпрацаваўся ў своеасаблівую школу нар. выканання са сваімі эстэт. заканамернасцямі і крытэрыямі майстэрства. Галоўныя з іх: уменне «голасна весці» (спяваць працяжна, на вял. дыханні), а таксама «падняць» песню (распець яе са звонкай грудной падводкай). Для галаснога спеву характэрны шматлікія гукавыя фарбы, якія арганічна ўплятаюцца ў меладычную лінію напеву (глісандуючыя ўзлёты і спады, воклічы на асобных фанемах). У манеры галаснога спеву выконваюцца звычайна каляндарныя песні вяснова-летняга цыкла, пазаабрадавыя лірычныя песні працяжнага характару. Найб. выразна галасны спеў прадстаўлены на Палессі, а таксама на Магілёўшчыне і ў паўд. раёнах Міншчыны. Выдатныя яго майстры сустракаюцца пераважна сярод пастухоў, леснікоў, аб’ездчыкаў; у мінулым майстэрствам галаснога спеву валодалі плытагоны.

Літ.:

Можейко З.Я. Песенная культура Белорусского Полесья. Село Тонеж. Мн., 1971;

Яе ж. Традиціїний білоруський народний спів сьогодні // Нар. творчість та етнографія. 1970. N° 1;

Цитович Г.Н. Украинско-белорусские связи в народной музыке // Цитович Г.Н. О белорусском песенном фольклоре. Мн., 1976.

З.Я.Мажэйка.

т. 4, с. 451

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

подо́л

1. (нижний край платья) падо́л, -до́ла м.; (пола платья) прыпо́л, -лу м.;

подня́ть подо́л пла́тья падня́ць падо́л суке́нкі;

де́вочка принесла́ в подо́ле не́сколько масля́т дзяўчы́нка прыне́сла ў прыпо́ле не́калькі масляко́ў;

2. обл. (низкое место под горой) далі́на, -ны ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

stöbern

1.

vi капа́цца, шндрыць, шука́ць

in den Büchern ~ — капа́цца ў кні́гах

2.

vimp

es stöbert — мяце́, ідзе́ снег

j-n aus dem Bett ~ — падня́ць каго́-н. з пасце́лі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

трыво́га ж.

1. (неспакой) Únruhe f -, Áufregung f -; Besórgnis f -;

2. (сігнал небяспекі) Alárm m -(e)s, -e; Alármsignal n -s, -e (асцярога, боязь, заклапочанасць);

падня́ць трыво́гу alarmíeren vt;

біць трыво́гу Alárm schlágen*;

баява́я трыво́га Geféchtsalarm m;

фальшы́вая трыво́га blínder Alárm;

паве́траная трыво́га Lúftalarm m, Flíegeralarm m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Tapét

n

etw. aufs ~ bríngen* — разм. пача́ць размо́ву пра што-н., паставі́ць яко́е-н. пыта́нне на абмеркава́нне

aufs ~ kómmen* — разм. зрабі́ць тэ́май размо́вы [абмеркава́ння]

etw. [éine Fráge] aufs ~ bríngen* — падня́ць [узня́ць] пыта́нне аб чым-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

alarm, ~u

м.

1. трывога;

alarm lotniczy — паветраная трывога;

trąbić (dzwonić) na alarm — біць трывогу;

wszcząć alarm — падняць трывогу;

alarm bojowy (ćwiczebny) — баявая (вучэбная) трывога;

2. сігналізацыя

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

höher

1.

a больш высо́кі, вышэ́йшы

die ~e Mathematík — вышэ́йшая матэма́тыка

die ~e Stélle — вышэ́йшая інста́нцыя

2.adv вышэ́й

~ máchen — зрабі́ць вышэ́й, падня́ць

◊ ~ geht's nicht mehr! — дале́й няма́ куды́! (гэта ўжо мяжа)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

зду́жаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і з інф.

Разм.

1. Узяць верх у барацьбе, бойцы; перамагчы, асіліць. Ён, Васілёк, прыкмячаў, хто гэтак кажа, а потым, злавіўшы ля свайго двара, біўся з тымі, каго мог здужаць. Сачанка. [Платон] адкрыта ганарыўся сваёй краінай, што яна такая моцная, здужала і нашчэнт разбіла гітлераўскія арміі. Ракітны.

2. Справіцца з тым, што патрабуе вялікіх фізічных намаганняў. Здужаў падняць мех на плечы. □ — Пяску акіян, — кажа хлопцу стары, — Да пеўняў насып каля схілаў гары, І будзе Джувіта жонкай тваёй. Здужаць не зможаш, — сам станеш гарой. Жычка. // Засвоіць, зразумець што‑н. [Бацька] бязлітасна школіў сына ў той няхітрай земляробчай навуцы, якую здужаў на практыцы сам. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

kielich

м.

1. бакал, келіх, чара, чаша;

kielich mszalny — чара;

wznieść kielich — падняць бакал;

kielich goryczy перан. чара горычы;

2. бат. чашачка, падвяночак;

działka ~a — чашалісцік; падвяночкавы лісток

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

меч (род. мяча́) м. меч;

◊ адда́ць агню́ і мячу́ — преда́ть огню́ и мечу́;

дамо́клаў м. — домо́клов меч;

скрыжава́ць мячы́ — скрести́ть мечи́;

падня́ць м. — подня́ть меч;

перакава́ць мячы́ на ара́лы — перекова́ть мечи́ на ора́ла;

агнём і мячо́м — огнём и мечо́м;

пакая́ннай галавы́ меч не сячэ́ — посл. пови́нную го́лову меч не сечёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)