аўтама́т

(фр. automate, ад гр. automatos = самарухомы)

1) апарат, машына, якая выконвае работу па зададзенай праграме без непасрэднага ўдзелу чалавека;

2) від ручной скарастрэльнай зброі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каптэна́рмус

(рус. каптенармус, ад фр. capitaine d’armes)

службовая асоба малодшага каманднага саставу ў арміях некаторых краін, якая адказвае за ўлік і выдачу харчавання, абмундзіравання, зброі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эжэ́ктар

(фр. éjecteur)

1) прыстасаванне, дзеянне якога заснавана на выкарыстанні эжэкцыі;

2) механізм у агнястрэльнай зброі, які аўтаматычна выкідвае гільзу выстраленага патрона пры адкрыцці затвора.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

падзе́мны únterirdisch; буд. únter Táge, Tíefbau -;

падзе́мныя рабо́ты Untertágearbeiten pl;

падзе́мны перахо́д Únterführung f -, -en, Fúßgängerzone m -s, -;

падзе́мнае выпрабава́нне я́дзернай зброі únterirdischer Kérnwaffentest

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Стрэ́льба ‘ручная агнястрэльная зброя з доўгім ствалом’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Байк. і Некр., Гарэц., Сл. ПЗБ, ТС), ‘паляўнічая зброя’ (Пятк. 1), стрэ́лбла ‘тс’ (рэч., Яшк. Мясц.), стральба́ ‘тс’ (Нас., Шымк. Собр.). Параўн. укр. стре́льба ‘тс’, польск. strzelba ‘тс’, якое, па сведчанні Брукнера (522), першапачаткова значыла ‘страляніна’, а ‘гатунак зброі’ пачало абазначаць з XVII ст. Рэгіянальная інавацыя, магчыма, узнікшая на базе польскай мовы, параўн. польск. strzelba ‘страляніна, кананада’, балг. стрелба́ ‘стральба’, макед. стрелба ‘тс’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гі́льза, ‑ы, ж.

1. Металічная, закрытая з аднаго канца трубка, якая служыць абалонкай зарада для агнястрэльнай зброі; састаўная частка патрона, снарада. Вісарыён выкінуў пустую гільзу і заклаў новы патрон. Самуйлёнак.

2. Папяровая трубачка, якую набіваюць тытунём пры вырабе папярос. Гільза з муштуком.

3. Назва розных дэталей, якія маюць форму трубкі. Гільза цыліндра.

[Ням. Hülse.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

склад, сховішча, схова, база, пакгаўз / для збожжа: элеватар / для зброі: арсенал

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

дэгажэ́

(фр. dégagé)

від атакі пры фехтаванні, у час якой рапіра або шпага таго, хто атакуе, адводзіцца ад зброі праціўніка, каб зрабіць укол па найкарацейшай лініі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сабра́т м. Mítmensch m -en, -en; Nächste (sub) m -n, -n;

сабра́т па збро́і Wáffenbruder m -s, -brüder;

сабра́т па прафе́сіі Berúfskamerad m -en, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Саба́чка 1 памянш. да сабака 1 (гл.).

Саба́чка 2 ’спускавы механізм у агнястрэльнай зброі’, ’прыстасаванне ў машынах, механізмах, якое перашкаджае руху назад зубчастага кола’ (ТСБМ), ’прылада, пры дапамозе якой здымаюць бобы’ (Сцяшк. Сл.), ’частка ткацкага станка’, ’слясак’ (Мат. Гом.), ’дэталь у ніты красён’ (Сл. ПЗБ), ’палачка, якая злучае панажы з нітамі’ (Жыв. сл., Нар. сл.), ’прылада ў кроснах, якая трымае набілкі на патрэбнай вышыні’ (Бяльк.), ’кружкі ў кроснах, на якіх перамяшчаюцца ніткі асновы’ (Сцяшк. Сл.), соба́чка ’вільчак’ (палес., Нар. сл.), соба́чкі ’тры маленькія драўляныя палачкі па абодвух баках ніта’ (Влад.). Агляд семантыкі бел. сабачка гл. таксама Н. А. Старасценка, Бел. мова, 8, 1981, 77 і наст. Параўн. рус. соба́чка ’спускавы механізм у агнястрэльнай зброі’, а таксама назвы дэталяў для захвата, зачэплівання чаго-небудзь, у тым ліку і ў кроснах. Да папярэдняга слова.

Саба́чка 3 ’галоўка дзядоўнік, шышка’ (Нас., Байк. і Некр.). Рус. собачка ’тс’. Да сабачка 1 па ўласцівасці зачэплівацца. Параўн. яшчэ ваўчкі.

Саба́чка 4 ’мужчынскі гальштук у выглядзе банта’ (Сл. рэг. лекс.). Да сабачка 1 па знешняму падабенству.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)