прыпя́ць, ‑пну́, ‑пне́ш, ‑пне́; ‑пнём, ‑пняце́; зак., каго-што.
Разм.
1. Прыхіліць, прыперці да чаго‑н.
2. Прымацаваць дзе‑н., у якім‑н. месцы, прывязаць да чаго‑н. Гаспадар прыпяў Дзіка [сабаку] на самую кароткую прывязь, а сам стаіўся за вуглом. Сабаленка.
3. Зачыніць або запяць што‑н. часова або няпоўнасцю. Прыпяць акно занавескай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старэ́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да старца (у 1 знач.), належыць яму. На кій старэцкі я ўспёрся свой і праз акно гляджу перад сабой. Дубоўка.
2. Уласцівы старому чалавеку. Ды чорт яе, з той сівізною: Хай лысіна свеціць, як блін. Ты ж клыгай старэцкай ступою, А думай — мне дваццаць адзін! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дубальто́ўка 1 ’дубальтоўка, паляўнічая стрэльба’ (БРС, Сцяшк., Шат., Бяльк., Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск. dubeltówka ’тс’ (ад dubeltowy ’падвойны’ < ням. dupel; гл. Брукнер, 101).
Дубальто́ўка 2. Гэта назва азначае розныя рэаліі: ’вялікая суконная хустка’ (Сцяшк., Сцяц.), ’падвойнае акно’ (Сцяшк.). У аснове ляжыць запазычаны з польск. мовы прыметнік дубальто́вы ’падвойны’ (гл.). Назвы для ’хусткі’ і ’падвойнага акна’ могуць быць утворанымі ўжо на бел. глебе (параўн., напр., выраз дубальто́выя ра́мы ’падвойныя рамы’, БРС). Але не выключаецца, што дубальто́ўка ў адзначаных вышэй значэннях — запазычанне з польск. дыялектаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зве́сіцца, звешуся, звесішся, звесіцца; зак.
Спусціцца адным канцом уніз; павіснуць. Акно расчынілася, і цёмна-русыя косы Густы звесіліся амаль дадолу. Васілевіч. // Нахіліцца ўніз; апусціцца. Ляшчыннік звесіўся ў раку, Шапоча ледзь чутно. Броўка. Каласкі звесіліся ўніз — амярцвела, нерухома, быццам падсечаныя. Мележ. // Нахіліцца ўніз, перагнуўшыся цераз што‑н. Коля звесіўся з печы і глядзеў на хату. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
занаве́ска, ‑і, ДМ ‑вёсцы; Р мн. ‑сак; ж.
Выраб з тканіны для занавешвання або адгароджвання чаго‑н. Праз расчыненыя дзверы Іван заўважыў, як з-за ружовай занавескі, што разгароджвала пакоі, на момант паказалася галава Анатоля. Ваданосаў. [Алена] хуценька разабрала.. пасцель, зацягнула над ложкам занавеску. Кулакоўскі. Акно з боку вуліцы было завешана просценькаю занавескаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акра́вак, ‑раўка, м.
1. Абрэзак, кавалак, шматок чаго‑н. (скуры, тканіны і пад.). Вулічнае акно.. было заткнута кажушным акраўкам. Вітка. [Мікодым:] — Пашукай у куфры, можа, які акравак чырвонага ёсць! Сабаленка.
2. Наогул частка чаго‑н. Сцямнела неяк адразу, толькі там, дзе на сконе дня было паказалася сонца, дрыжаў акравак барвовага неба, як ад далёкага пажару. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сце́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сцяны (у 1, 2 знач.). Сценны выступ. // Зроблены ў сцяне. Сценная шафа. // Прызначаны, прыстасаваны для вісення на сцяне. Углядаецца [Якаў] ў цьмянае .. акно, і яму здаецца, што ў хаце стаіць перад сценным люстэркам і папраўляе пышную прычоску Зоня. Кулакоўскі.
2. Які выконваецца на сцяне (сценах). Сценны роспіс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
zúfliegen
* vi (s)
1) (D) падлята́ць, прылята́ць (да чаго-н.)
2) (ху́тка) зачыня́цца (пра акно і да т.п.)
die Tür flog zu — дзве́ры зачыні́ліся
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ На́піта ’насцеж’ (Гарэц., Бяльк., Мат. Маг.; віц., Бел. дыял.), ’шырока, да канца расчыніць (акно, дзверы)’ (бялын., Янк. Мат.), напята ’тс’ (ветк., Мат. Гом.), ’наўсцяж, наросхрыст’ (Юрч.), рус. напятё, на́пяту, на́пято, на́пяты ’насцеж (пра дзверы, вароты)’. Відаць, да пяць, пну (гл.), параўн. напяты ’расцягнуты, нацягнуты’. Не выключана, аднак, і іншая версія: да пяти ’гняздо, у якім мацавалася вось дзвярэй’, параўн.: На ўвесь пятнік расчыніў дзверы (слаўг., Яшкін, вусн. паведамл.), пры пптнік ’перакладзіна, верхні вушак’ (Мат. Маг.), г. зн. ’так, каб быў відаць увесь вушак’. Гл. таксама Шаур, Etym. Brun., 99.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клі́нкер, ‑у, м.
1. Вельмі моцная цэгла, якая не ўбірае вільгаці і ідзе на машчэнне дарог, для насцілу падлогі ў прамысловых будынках і пад. [Сашка Стафанковіч] на адной з станцый убачыў праз вагоннае акно выбрукаваны клінкерам перон. Што такое клінкер, ён ведаў з прачытанага ў газеце артыкула. Чорны.
2. Абпаленая да спякання цэментная сыравіна ў выглядзе цвёрдых кускоў.
[Англ. clinker.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)