1. Разадранае ці разрэзанае месца ў адзенні; дзірка. Шырокі прарэх адкрывае грудзіну і жывот.Колас.//Адтуліна, дзірка ў чым‑н. Пакрыўленае гуменца свяціла прарэхамі ў страсе, праз якія відно было, як дрыжэлі зоры на сінім пагодным небе.Пестрак.//перан. Недахоп, недагляд. — Непаладак і прарэхаў у рабоце ў нас яшчэ шмат, — прамовіў .. [Дубовік] з неахвотай.Сіўцоў.[Сакратар:] — Каму-каму, а табе вядома, што пры ўсёй той велізарнай рабоце, якую вядзём у апошнія гады, і пры пэўных поспехах хапае і прарэхаў.Шамякін.
2. Пярэдні разрэз у штанах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Éinblick
m -s, -e
1) (in A) по́гляд (на што-н.); азнаямле́нне (з чым-н.)
j-m ~ in etw. gében* — азнаёміць каго́-н. з чым-н.
2) тэх. акуля́р, адту́ліна акуля́ра
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
*Мечая́, мечея́, мячая́ ’адтуліна ў верхнім камені жорнаў’ (В. В.; іўеў., Сл. ПЗБ). Да прасл.ęča, ęčaja (Трубачоў, Эт. сл., 6, 61) > ячай, ячая́ (гл.) з менай пачатковай зычнай j‑: лечая́ (гл.), лях.ача́й, стол.ячая́ (Сл. ПЗБ), іча́й, руча́й, рус.пск.вице́я, укр.нечая́, бел.гродз.ве́чай, вечая́ (апошнія памылкова выводзяцца з akʼ‑ ač‑ услед за Ваянам, Зб. Курцу «Studia poleoslovenica», Praha, 1971, 381–382) — гл. ЭСБМ, 2, 111. Параўн. таксама семантычна кантамінаванае дуча́й (там жа, 3, 167).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шлюз, ‑а, м.
1. Гідратэхнічнае збудаванне, прызначанае для пераводу суднаў з адной воднай прасторы ў другую, з іншым узроўнем вады. На сваім шляху ад Павянца да Сарок наш параход пройдзе 19 шлюзаў.Галавач.
2.Адтуліна з засаўкай у плаціне, праз якую выпускаецца вада. Мне добра чуваць шум вады, што пад узнятым шлюзам кідаецца цераз загародку і сваёй мелодыяй напамінае пра млын.Мыслівец.Каля шлюза сабралася трохі ціны, і Сагайдак выцягнуў яе граблямі на бераг.Парахневіч.
3. Спецыяльнае прыстасаванне ў выглядзе шырокага нахіленага жолаба ці латка для прамывання залатаноснага пяску ці здробненай руды.
[Ням. Schleuse.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клаа́ка
(лац. cloaca)
1) падземны канал для сцёку нечыстот;
2) вывадная адтуліна, агульная для кішэчніка і мочапалавых органаў у земнаводных, паўзуноў, птушак, некаторых рыб і аднапраходных млекакормячых;
3) перан. што-н. брыдкае, агіднае (напр. засмечанае месца, амаральнае асяроддзе і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
opening1[ˈəʊpnɪŋ]n.
1.адту́ліна, шчы́ліна;
an opening in a wall дзі́рка ў сцяне́;
an opening in the clouds прасве́т у во́блаках
2. пача́так;
the opening of a film пача́так фі́льма
3. адкрыццё (выставы, канферэнцыі і да т.п.);
the opening of an exhibition адкрыццё выста́вы
4. вака́нсія;
We have an opening for an engineer. У нас ёсць вакантная пасада інжынера.
5. спрыя́льная магчы́масць, зру́чны вы́падак
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
дыёптр
(гр. dioptra)
1) прыстасаванне для візіравання (гл.візіраваць) у прасцейшых геадэзічных інструментах (напр. у бусолі); параўн.візір1 3; 2) прыстасаванне для павелічэння дакладнасці прыцэльвання на вінтоўцы;
3) невялікая адтуліна ў відашукальніку (візіры1 2) фотаапарата, праз якую вядзецца назіранне пры выбары кадра.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ашчэ́ ’яшчэ’ (Кліх, Шат., Сцяшк., Жд., Тэксты, 144), рус.дыял.ощо, пск.още, балг.о́ще, макед.уште. Тэарэтычна можа ўзыходзіць да прасл.ošče, параўн. ст.-рус.още (побач з ešče, ješče, jьšče, iščet гл. Слаўскі, 1, 368 з літар.), аднак ужо Карскі (1, 304; 2–3, 66) дапускаў пазнейшае паходжанне беларускага слова з ješče са стратай пачатковага j, параўн. вядомае ў гэтым арэале адпадзенне j, в і г у пачатку слова: акрас ’якраз’, ачай (< ячай) ’адтуліна ў верхнім камені жорнаў’, авёрка ’вавёрка’, ашчына ’вашчына’, алстук ’гальштук’ (Сцяц. Нар.), аром ’ярмо’ (слуц., Рэгіян. асабл., 54), рус.пск.ащерица ’яшчарка’ і пад. Гл. яшчэ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Но́здра ’адтуліна ў носе’ (ТС), но́уздра, ны́здра ’тс’ (пін., Дразд.), ныздря́ ’тс’ (Бяльк.), ну͡оздры мн. (Бес.), но́здры ’тс’ (Сл. ПЗБ), ’поры’ (лях., Сл. ПЗБ; іўеўск., Нар. словатв.), ноздры́ ’праходы для агню з печы ў горн’, укр.ніздря́, рус.ноздря́, польск., чэш., славац.nozdra, славен.nȏzdrva, серб.-харв.но̏здра, но̏здрва, макед., балг.ноздра. Прасл.*nozdri pl.; паводле Шаўра (ESSJ, пробны сшытак, 48), па прычыне рознага заканчэння форм nom. sg. у асобных славянскіх мовах, яны ўзніклі як другасныя; роднаснае літ.nasraĩ, дыял.nastraĩ ’морда, ноздры’, с.-н.-ням.noster ’ноздра’. Рэканструкцыя прасл.*nozdьra (гл. Фасмер, 3, 81, з літ-рай) звязвае слова нос і драць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыду́ха ’стан вады (нястача ў ёй кісларода) пад лёдам, калі гіне рыба; замор’ (Янк. 3.; рагач., Сл. ПЗБ; Крыв., ТС), ’незамерзлае месца на рацэ’ (Бяльк.), ’незамерзлае месца на рацэ, куды збіраецца рыба’ (Ян.). Бяссуфіксны назоўнік ад прыдушы́ць з “адваротным” чаргаваннем у фіналі асновы, прэфіксальнае да душы́ць (гл.). Параўн. рус.дыял.приду́ха ’нястача кіслароду ў вадаёме пад лёдам’, ’адтуліна ў лёдзе, дзе збіраецца рыба ў пошуках прытоку паветра’, укр.приду́ха ’недахоп кіслароду (у тым ліку і ў вадзе)’, палес.приду́ха ’палонка; вада, што ў час адлігі з’яўляецца на рэчцы’, польск.przyducha ’недахоп паветра пад лёдам’ (калі гэта не запазычанне з усх.-слав.).