прапа́хлы, ‑ая, ‑ае.
Насычаны якім‑н. пахам. Афанасій мінуў прапахлую жывіцай прасеку. Лукша. Трухановіч сеў ля стала, грабянуў прапахлымі ад бензіну пальцамі сваю непаслухмяную шавялюру. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бледнатва́ры, ‑ая, ‑ае.
1. З бледным тварам. Высокі і тонкі, як жэрдка, бледнатвары юнак нясмела падышоў да стала. Хведаровіч.
2. Назва чалавека белай расы (у індзейцаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імбры́чак, ‑чка, м.
Уст. Чайнік для заваркі чаю. Гаспадар прынёс з кухні і паставіў пасярод стала бліскучы медны самавар з размаляваным у кветкі імбрычкам наверсе. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здзьму́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Дзьмухаючы, скінуць што‑н., ачысціць ад чаго‑н. Здзьмухаць пыл са стала.
здзьмуха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да здзьмухаць, здзьмухнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ві́скнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да вішчаць. [Конь] злосна махнуў галавой, выскаліў зубы, тонка віскнуў. Васілевіч. Машына прабегла яшчэ метраў сто, віскнула тармазамі і стала. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́каўзнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Выслізнуцца. Спалоханая Палагея ўсплёснула рукамі і пачала хутка, прыбіраць са стала. Але міска з баршчом выкаўзнулася з яе рук. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскрыжава́ць, ‑жую, ‑жуеш, ‑жуе; зак., каго-што.
Раскінуць крыжам (рукі). Аксеня ірванулася да гумна. Яна стала спіной да замка і яшчэ, на дадатак, раскрыжавала рукі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпачы́ха, ‑і, ДМ ‑чысе, ж.
Разм. Самка шпака. Стала ціха, Дужа ціха. Мы затоена сядзім, А ў раён наш са шпачыхай Завітаў шпачок адзін. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Нягі́пта, негіпта ’непраходнае, гіблае месца ў балоце; нешта непрыемнае, цяжкае; няздольны, няварты чалавек’ (ТС). Да геаграфічнай назвы Егіпет, якая ў біблейскай традыцыі стала агульнай назвай для абазначэння беспрасветнай цемры, у тым ліку і ў духоўным плане, гл. глосу ў Скарыны: Егіпет — «темности». Параўн. таксама егіпта ’ліха’ (< грэч., Мовазнавство, 1973, 5, 60).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́йма ’хутка (накіравацца)’: дзеці — суйма да стала (віл., Сл. ПЗБ). Да суваць (гл.) ад асновы цяп. ч. з суф. ‑ма. Менш верагодна сувязь са стараж.-рус. суима ’сход, сходка’, якое Фасмер (3, 797) выводзіць з *sǫ‑ (гл. су-) і *jьmъ (гл. узяць), ці серб.-харв. sùjma ’страх’ (гл. Скок, 3, 358).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)