◎ Па́мжа ’пахмурнае, імглістае надвор’е’ (Гарэц., Др.-Падб.), ’пошасць, напасць’ (Касп., Нік. Очерки). Рус. смал. памжа ’надвор’е (звычайна дрэннае)’, цвяр. ’санлівасць, дрымота’, пск., паўдн. ’бяда, напасць; хвароба, смерць; аб чым-н. кіслым; лаянк. чорт; аб няўдачніку’. У сувязі з апошнімі рус. значэннямі, магчыма, сюды ж адносіцца і славен. pamž, pamža ’крыкун, крыклівае дзіця’, але гэта няпэўна. Аддзеяслоўны дэрыват з суф. -а ад *памжыць < мжыць (гл.). Паколькі прымыкае да рус. моўнай тэрыторыі, магчыма, і пранікненне з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БА́РНАЙ
(Barnay) Людвіг (11.2.1842, Будапешт — 1.2.1924),
нямецкі акцёр і тэатр. дзеяч. Адзін з заснавальнікаў Нямецкага т-ра (1883) і кіраўнік Каралеўскага т-ра (1906—08; абодва ў Берліне), кіраўнік Прыдворнага т-ра ў Гановеры (1908—12). Акцёр-трагік. Асн. ролі: Гамлет, Атэла (аднайм. п’есы У.Шэкспіра), Вільгельм Тэль, Валенштайн («Вільгельм Тэль» і «Смерць Валенштайна» Ф.Шылера), Кін (аднайм. п’еса А.Дзюма-бацькі). Стварыў «Таварыства ням. супрацоўнікаў тэатра» (1871), прэзідэнтам якога быў да канца жыцця.
т. 2, с. 311
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЕТЭРЫНА́РНАЯ ДАПАМО́ГА,
лячэбная дапамога хворай жывёле. Неадкладную ветэрынарную дапамогу аказваюць у экстранных выпадках, калі жывёле пагражае смерць ад хваробы або траўмаў, яна абавязковая пры поласцевых раненнях, кровацячэннях, тымпаніі, коліках, атручэнні, няправільных родах; уключае тэрапеўтычную і акушэрска-гінекалагічную дапамогу, а таксама хірург. аперацыі. Звычайную і неадкладную ветэрынарную дапамогу аказваюць спецыялісты ветэрынарных лячэбніц амбулаторна, стацыянарна або на месцы — у гаспадарцы, на пашы. Прафілактычнае значэнне мае планавая ветэрынарная дапамога — дыспансерызацыя жывёлы.
т. 4, с. 132
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
curtain [ˈkɜ:tn] n.
1. фіра́нка;
close/draw/pull the curtains зашмо́ргваць/заве́шваць фіра́нку;
draw/draw back/pull back the curtains адшмо́ргваць/адве́шваць фіра́нку
2. pl. cur tains што́ры
3. засло́на (у тэатры);
the curtain falls/rises at eight sharp засло́на апуска́ецца/падыма́ецца ро́ўна ў во́сем гадзі́н
♦
the final curtain кане́ц, смерць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
popełnić
зак. зрабіць, учыніць;
popełnić samobójstwo — учыніць самазабойства; зрабіць сабе смерць;
popełnić błąd — зрабіць памылку;
popełnić przestępstwo — учыніць (здзейсніць; зрабіць) злачынства
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
жа́ртачкі, -чак и -каў ед. нет, разг. шу́точка ж.; шу́точки, смешки́;
◊ гэ́та не ж.! — э́то не шу́точки!; шу́точное ли де́ло!; шу́тка ли сказа́ть; шу́тка ли!;
ко́шцы ж., а мы́шцы смерць — посл. ко́шке шу́тки, а мы́шке смерть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
предава́ть несов.
1. (отдавать) аддава́ць;
предава́ть осмея́нию аддава́ць на пасме́шышча;
предава́ть сме́рти аддава́ць на смерць;
предава́ть ка́зни аддава́ць на смерць; кара́ць сме́рцю;
предава́ть суду́ аддава́ць пад суд;
2. (изменять) здра́джваць (каму, чаму); (выдавать) выдава́ць (каго, што);
предава́ть ро́дину здра́джваць радзі́ме;
◊
предава́ть ана́феме (кого-л.) абвяшча́ць ана́фему (каму-небудзь);
предава́ть гла́сности даво́дзіць да агу́льнага ве́дама, апубліко́ўваць;
предава́ть забве́нию аддава́ць забыццю́, забыва́ць;
предава́ть земле́ хава́ць, аддава́ць зямлі́;
предава́ть огню́ и мечу́ аддава́ць агню́ і мячу́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
згу́стак, ‑тка, м.
Густая маса, камячок, які ўтварыўся пры загусценні вадкасці. Згустак смятаны. □ Пятрусь Саўчык выцер потным рукавом згусткі крыві і прышпорыў каня. Каваль. // перан.; чаго. Канцэнтрацыя, сканцэнтраванне чаго‑н. Рылееў не пісаў спецыяльна песні, песню стварыў народ, які адабраў самы згустак тэксту ў сорак радкоў з адной думы, названай Рылеевым «Смерць Ермака». «Беларусь». Верш «Мінула пара дзявочая...» — сапраўды выхаплены з жыцця згустак чалавечай радасці, замілаванасці, смутку. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кашча́вы, ‑ая, ‑ае.
Схуднелы, высахлы, з выступаючымі касцямі. Шырокія рукавы кашулі і белыя калашыны портак здаваліся пустымі, нібы нацягнутымі на доўгія кіі — да таго кашчавыя і худыя былі рукі і ногі старога. Лынькоў. [Прафесар], саромеючыся за сваё худое, кашчавае і даўгавязае валасатае цела, спяшаючыся, палез у ваду. Галавач. // у знач. наз. кашча́вая, ‑ай, ж. Смерць. [Яругін] часта думаў у пакоі маёра пра кашчавую: у тым сэнсе, што яна абавязкова абміне гэты пакой. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́га 1, ‑і, ДМ сазе, ж.
Старажытнае скандынаўскае і ірландскае народнае гераічнае сказанне. // Легенда, паэтычнае сказанне. Дзе вы, паэты Старога і новага свету? Дзе вашы сагі, Што клічуць за волю ў бой? Танк. На гранях сілы і адвагі Тачыла смерць касу не раз. Ёй вуснамі народнай сагі Адходную прапеў наш час. Хадыка.
[Стараж.-ісланд. — saga.]
са́га 2, нескл., н.
Крупы з крухмалу сагавай пальмы, а таксама штучныя крупы з кукурузнага або бульбянога крухмалу.
[Малайск.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)