шы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. на каго (што). Вымаўляць гук «ш-ш!», стараючыся супакоіць каго-н.
Што ты на мяне шыкаеш, не даеш слова сказаць.
2. Гукамі «ш-ш!», шумам выражаць незадавальненне.
Ш. пасрэднаму дакладчыку.
|| зак. ашы́каць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
|| аднакр. шы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. шы́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БА́БА-ЯГА́, Баба-Юга,
персанаж чарадзейных усх.-слав. казак. Падобна на Ендзі-бабу польскіх, Ежы-бабу чэшскіх, Гіндзі-бабу славацкіх казак, мае агульныя рысы з героямі казак інш. народаў. Каларытны вобраз Бабы-Ягі на касцяной назе: яна лётае на ступе, паганяючы памялом, жыве ў лясной хатцы на курынай ножцы, якая паварочваецца, калі сказаць магічныя словы. Ён складваўся на працягу эпох і ўвабраў у сябе ўяўленні аб пачынальніцы мацярынскага роду, царстве мёртвых, абрадзе ініцыяцый. Паступова зліўся з вобразам злой варажбіткі, ведзьмы і стаў служыць яго заменай. У некат. казках Баба-Яга выступае як дарадчыца героя, якому памагае. Аднак часцей яна — пярэварацень, злая варажбітка, выкрадальніца-людаедка.
Л.Р.Бараг.
т. 2, с. 179
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДВЕРБІЯЛІЗА́ЦЫЯ
(ад лац. adverbium прыслоўе),
пераход у прыслоўі словаформаў інш. часцін мовы, які абумоўлены іх сінтаксічнымі функцыямі і зменамі лексічнага і грамат. значэнняў Адвербіялізуюцца: назоўнікі ўскосных склонаў («прыехаць раніцай»), прыметнікі («прыбіраць збольшага»), лічэбнікі («працаваць удваіх»), займеннікі («адбылося па-нашаму»), дзеепрыметнікі («сказаць адкрыта»), дзеепрыслоўі («глядзець седзячы»), часціцы («плесціся абы-абы»), У выніку адвербіялізацыі канчаткі зменных часцін мовы ператварыліся ў прыслоўныя суфіксы, а прыназоўнікі, што ўжываюцца з рознымі склонавымі формамі, сталі прыстаўкамі прыслоўяў: «З боку вёскі даносіліся галасы» (І.Мележ), «Збоку, ля самай дарогі, ляжаў вялікі камень» (К.Чорны). Адвербіялізаваныя словаформы становяцца нязменнымі, набываюць новыя сінтаксічныя функцыі і сувязі, часам змяняюць месца націску («бе́гам — бяго́м», «кру́гам — круго́м») і інш.
І.Л.Бурак.
т. 1, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
suffice [səˈfaɪs] v. fml быць дастатко́вым; хапа́ць;
Will this money suffice for the trip? Хопіць гэтых грошай для падарожжа?
♦
suffice (it) to say (that)… дастатко́ва сказа́ць, што…
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
напасле́дак, прысл.
Пад канец, завяршаючы што‑н. Сказаць напаследак. Зрабіць напаследак. □ Вальс гарманіст пакінуў напаследак. Васілевіч. Журавінка чакаў, што ж скажа начальнік напаследак, усё агледзеўшы. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насме́лую, прысл.
Смела, не баючыся. Рабіць насмелую. □ Як зрабіць, каб у хаце можна было вольна дыхаць, каб насмелую можна было сказаць звонкае і вясёлае слова. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабасі́ць, ‑башу, ‑басіш, ‑басіць; зак., што і без дап.
Разм. Сказаць што‑н. або праспяваць басам. — Ды нам заседжвацца і няма калі, гаспадынька, — прабасіў салдат. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракарта́віць, ‑таўлю, ‑тавіш, ‑тавіць; зак., што і без дап.
Сказаць што‑н., картавячы, неразборліва, невыразна. Высокі немец нешта незадаволена пракартавіў, і следчы падышоў да жанчыны. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаво́ленне, ‑я, н.
Адчуванне ўнутранага здавальненне; здаволены стан. Галілей затупаў у радасным здаволенні, але прыгледзеўся.. і сумеўся — разгублена шукаў, каб сказаць што, ды не знаходзіў. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ва́спа́н, ‑а, м.
Уст. Форма ветлівага звароту да мужчыны ў шляхечым асяроддзі; ваша міласць. [Антось:] — Ну, што нам васпан сказаць мае? [Марцін:] — Наказ прынёс я да васпана. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)