Заро́к ’абяцанне не рабіць што-н.’ Рус. заро́к, укр. зарі́к, заро́к ’тс’, серб.-харв. за́рок ’спрэчка, заклад’. Ст.-слав. зарокъ ’устанаўленне’. Ст.-рус. зарокъ ’запаведзь, урок, папрок, тэрмін’. Параўн. ст.-слав. зарещи ’забараніць, загадаць’. Утворана як назоўнік на ‑ъ ад зарекати з чаргаваннем галоснага, магчыма, у ст.-слав. мове, адкуль у ст.-рус. (> рус., укр., бел.), дзе развіваецца менавіта ст.-слав. значэнне ў адрозненне ад серб.-харв., дзе значэнне ’забарона’ архаічнае. Не выключана і самастойнае развіццё ўсх.-слав. слоў на што можа ўказваць рус. дыял. зарок ’фізічны недахоп у чалавека, жывёлы’; параўн. парок. Шанскі, 2, З, 60. Параўн. папрок, рэч, урок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мі́нус м
1. матэм Mínus n -, -; Mínuszeichen n -s, - (знак);
мі́нус на мі́нус дае плюс Mínus mal Mínus ergíbt Plus;
2. (пры вылічэнні) mínus; wéniger;
сем мі́нус два síeben mínus zwei, síeben wéniger zwei;
3. перан разм (недахоп) Mángel m -s, Mängel
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
przywara
przywar|a
ж.
1. прыгар;
~a w garnku — прыгар у каструлі;
2. загана, вада, недахоп;
nikt się nie rodzi bez przywara — ніхто не родзіцца без заганаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
labour1 [ˈleɪbə] n. BrE
1. пра́ца, рабо́та (асабліва фізічная);
manual labour фізі́чная пра́ца
2. рабо́чыя, працо́ўныя; рабо́чая сі́ла;
skilled/unskilled labour кваліфікава́ныя/некваліфікава́ныя рабо́чыя;
cheap labour та́нная рабо́чая сі́ла, нізкаапла́тныя рабо́чыя;
a shortage of labour няста́ча, недахо́п рабо́чых
3. ро́давыя му́кі, ро́ды
4. Labour лейбары́сцкая па́ртыя;
a Labour MP член парла́мента ад па́ртыі лейбары́стаў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
lack
[læk]
1.
v.
адчува́ць няста́чу; ня мець; не става́ць; мець патрэ́бу
He lacks courage — Яму́ не стае́ адва́гі
A desert lacks water — У пусты́ні няма́ вады́
2.
n.
няста́ча f., недахо́п -у m., адсу́тнасьць f.
•
- for lack of
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
поро́к м.
1. (изъян) зага́на, -ны ж., разг. вада́, -ды́ ж.; (недостаток) недахо́п, -пу м.;
2. (разврат) распу́ста, -ты ж.;
погря́знуть в поро́ке загра́знуць (увя́знуць) у распу́сце;
3. мед. паро́к, -ку м.;
поро́к се́рдца мед. паро́к сэ́рца;
◊
бе́дность не поро́к бе́днасць не зага́на.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
кры́зіс
(гр. krisis = рашэнне, паваротны пункт)
1) рэзкі, круты пералом у чым-н. (напр. урадавы к.);
2) мед. хуткае змяненне праяў хваробы, якое суправаджаецца рэзкім (крытычным) паніжэннем высокай тэмпературы (проціл. лізіс 1);
3) перыядычная перавытворчасць тавараў, якая вядзе да разладу эканамічнага жыцця, росту беспрацоўя;
4) востры недахоп чаго-н. (напр. жыллёвы к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
самату́жніцтва, ‑а, н.
1. Занятак саматужніка, саматужны промысел. [Марцін:] Пры панскім рэжыме я не мог стаць раўнапраўным членам рабочага класа. Што ж, беспрацоўе... Вось і прыходзілася зямлю араць і розным саматужніцтвам займацца. Чарнышэвіч.
2. перан. Работа, якая вядзецца адасоблена, неарганізавана, прымітыўна. Наш галоўны недахоп, на знішчэнне якога мы павінны накіраваць усе свае сілы, гэта — вузкі «саматужны» характар мясцовай работы. У сілу гэтага саматужніцтва, маса праяўленняў рабочага руху ў Расіі застаюцца чыста мясцовымі падзеямі. Ленін. // Вузкае, прымітыўнае разуменне чаго‑н. «Барацьба за высокае майстэрства, супраць элементаў саматужніцтва, меладраматызму..» — гэты дэвіз, што бытуе ў тэатры, павінен стаць для яго пуцяводнай зоркай. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брак 1 ’нястача’ (Сцяшк. МГ, БРС, Яруш., Сцяшк., Шат.). Укр. брак ’тс’. Запазычанне з польск. brak ’тс’ (а гэта з с.-н.-ням. brak ’тс’); гл. Бернекер, 80; Брукнер, 38; Фасмер, 1, 206; Слаўскі, 1, 41; Рудніцкі, 191; Шалудзька, Нім., 22. Таксама бел. бракава́ць ’не хапаць’, укр. бракува́ти < польск. brakować; Рыхардт, Poln., 36; Кюнэ, Poln., 46. Параўн. яшчэ Булыка, Запазыч., 48.
Брак 2 ’дэфект’, бракава́ць. Рус. брак, бракова́ть, укр. брак, бракува́ти. Праз польск. brak, brakować з с.-н.-ням. brak ’дэфект, недахоп’ (параўн. ням. brechen ламаць’). Бернекер, 80; Фасмер, 1, 206; Рудніцкі, 191; Рыхардт, Poln., 36; Кюнэ, Poln., 46; Брукнер, 38; Слаўскі, 1, 41. Выходзіць, што гэта слова таго ж паходжання, што і брак 1 але развіццё семантыкі ішло рознымі шляхамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каз ’скажэнне’ (Гарэц.), магчыма, сюды ж kazý (Федар. Рук.). Укр. каз ’шал, шаленства’, толькі ў прымаўцы «Нехай на тебе каз найде!», рус. наўг., кем., арх. казь ’дрэнь, бруд; падла’. Рус. слова адрозніваецца фармальна і семантычна і, магчыма, наогул сюды не адносіцца, польск. дыял. kaz ’загана’, ’бяльмо’, чэш. kaz ’агрэх, дэфект (напрыклад, у тканіне)’, славац. kaz ’недахоп, дэфект’, славен. kàz ’загана, немач’, ’дэфект у тканіне’, серб.-харв. каз ’вырадак’ (слова адзначана ў XVIII ст.). Меркаваць аб статусе як бел., так і іншых слоў цяжка; Трубачоў (Эт. сл., 9, 174–175) лічыць, што прыведзеныя формы дазваляюць рэканструяваць прасл. kazъ — адваротнае вытворнае ад kaziti, гл. казіць. Што датычыцца статуса бел. каз, параўн. яшчэ ўсх.-бел. кажены ’пракажоны’ і сказа ’дэфект і да т. п.’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)