Зґрыя́нт ’натоўп’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. дыял. zgryjatyka ’музыка’, магчыма, ад zgrywać się ’сыгрывацца, дабівацца агульнага гучання ў аркестры, іграць разам’ з наўмысна іншамоўным суфіксам ‑ant. У значэнні і з’яўленні ‑j‑ магла адлюстравацца кантамінацыя з зграя. Выбухное ґ указвае на іншамоўны (польскі) характар слова. Параўн. яшчэ гранда ’кампанія’ (польск. granda ’грамада’, Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
працерабі́цца, ‑цераблюся, ‑цярэбішся, ‑цярэбіцца; зак.
1. Пракласці сабе дарогу, высякаючы, выломваючы што‑н. Ледзь толькі конюх працерабіўся праз гушчар алешніку на поплаў, як убачыў каля балота людскі натоўп. Мележ.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аказацца, стаць працярэбленым. Сягоння ўжо працерабіўся гэты шлях: На гонях родных не пануе нелюдзь, З душы спадае перад будучыняй жах. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пачапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак., каго-што.
1. Павесіць, прычапіць. Аляксандр пачапіў мяшэчак на адно плячо, перакінуў вінтоўку і, калі схлынуў натоўп, падаўся к выхаду. Грахоўскі. Я пачапіў чарвяка, закінуў у вір і пачаў чакаць. Лупсякоў.
2. Разм. Надзець, прымацаваўшы, прышпіліўшы і пад. [Сцёпа] апранула скуранку, пачапіла на руку павязку чырвонага крыжа і стала медыцынскай сястрой. Барашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаманлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які любіць пагаварыць; гаваркі, гаварлівы. Нейкім асаблівым чуццём .. [Мікалай] адчуў неабходнасць падпарадкавацца гэтаму вясёламу, гаманліваму хлопцу з яснымі вачамі. Шамякін. // Ажыўлены, шумны (пра натоўп, гурт людзей і пад.). Вунь, быццам вецер прашумеў, прамільгнула гаманлівая купка дзяўчат, і ўжо з ваколіцы даляцела задзірыстая прыпеўка. Марціновіч. // перан. Шумлівы, незмаўкальны. Над рачулкай гаманлівай Заводзяць песні салаўі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
chmara
ж. хмара; мноства; процьма; вялікая колькасць;
chmara szarańczy — хмара саранчы;
chmara komarów — хмара камароў;
chmara ludzi — натоўп
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
нырну́ць сов. и однокр., в разн. знач. нырну́ть;
н. з вы́шкі — нырну́ть с вы́шки;
ло́дка ~ну́ла ў хва́лі — ло́дка нырну́ла в во́лны;
н. у нато́ўп — нырну́ть в толпу́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усхвалява́ць сов.
1. (привести в колебательное движение) взволнова́ть;
ве́цер ~ва́ў жы́та — ве́тер взволнова́л рожь;
2. (вызвать волнение) взволнова́ть; возбуди́ть; (вызвать смятение — ещё) смути́ть;
у. нато́ўп — взволнова́ть (возбуди́ть) толпу́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
thicken [ˈθɪkən] v.
1. рабі́цца таўсце́йшым; таўсце́ць; патаўшча́ць; патаўшча́цца;
The ice is thickening. Лёд становіцца таўсцейшым.
2. рабі́ць больш густы́м, згушча́цца;
The storm is thickening. Збіраецца бура;
The crowd thic kened every moment. Натоўп павялічваўся кожную хвіліну.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сойм ‘сейм’ (Байк. і Некр., Гарэц., Др.-Падб.), ‘збор, з’езд’ (Ласт.), со́йма ‘зборышча’: пʼяная сойма (слуц., А. Кулакоўскі), ст.-бел. соимъ, старое съемъ ‘сход прадстаўнікоў шляхты ў Рэчы Паспалітай’, ‘змова’ (?): почалъ с нѣмъци соимы чинити (Віленскі летапіс XV–XVI стст.), соймік ‘сход прадстаўнікоў шляхты ВКЛ’. Укр. сойм ‘сейм’, со́йма ‘натоўп’, рус. дыял. сойм ‘сялянскі сход’, сойма, суйм, суём ‘тс; натоўп; бойка’. З прыстаўкі *съ‑ і кораня *jьm‑ ад *jęti ‘браць’ (Фасмер, 3, 707). Аднак з улікам польск. sejm ‘сход’, ст.-польск. sjem ‘тс’, славен. sȅjem ‘рынак, кірмаш’, серб.-харв. sajȁm ‘тс’ магчыма рэканструяваць прасл. *sъjьmъ ‘сход, збор’, аддзеяслоўны назоўнік, паводле Ластоўскага, ад сыймацца ‘падыймацца’ (Ласт.), параўн. ст.-бел. съимуть на Вельи, вышеи Ковна двѣ мили (Летапіс Аўрамкі XV ст., гл. Карскі 2-3, 373). Інакш Сной (Бязлай, 3, 224), які выводзіць славенскае і сербскахарвацкае словы з *sъnьmъ ‘тс’. Гл. сейм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
топта́ть несов., в разн. знач. тапта́ць;
топта́ть траву́ тапта́ць траву́;
вса́дники топта́ли толпу́ ко́ннікі тапта́лі нато́ўп;
топта́ть сапоги́ тапта́ць бо́ты;
не топта́ть врагу́ на́шей земли́ не тапта́ць во́рагу на́шай зямлі́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)