залаты́
1. gólden, Gold-;
залаты́ запа́с Góldbestand m -es, -stände;
залата́я мане́та Góldstück n -(e)s, -e, Góldmünze f -, -n;
2. (падобны да золата) góldfarben, góldgelb;
3. у знач наз м Góldstück n -es;
4. перан (надта добры) gólden, góldig;
5. (дарагі, улюбёны) lieb, hérzig;
залата́я сярэ́дзіна der góldene Míttelweg, die góldene Mítte
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рубе́ль 1, ‑бля, м.
1. Грашовая адзінка ў Расіі і СССР, роўная 100 капейкам.
2. Банкнот і манета такой вартасці. Настаўнік дастаў кашалёк, выняў срэбраны рубель і аддаў яго Лявону. Колас. Кандуктарка схапіла сторублёўку і не спяшаючыся пачала выцягваць са свае сумкі рублі, траячкі, пяцёркі. Васілёнак. Мы працавалі горача, каб ты стаў сапраўды, рубель наш, залатым! Панчанка.
•••
Гнацца за доўгім рублём гл. гнацца.
Доўгі рубель — пра лёгкі і вялікі заробак.
рубе́ль 2, ‑бля, м.
Тоўстая жэрдка, якой уціскаюць на возе сена, снапы, салому і пад. З поля прабеглі дзве палутаркі, везучы прыціснутыя пад рубель снапы сухога жыта. Краўчанка. Міша і Валодзька наклалі снапы на другую фурманку, затым падалі ездавому рубель. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
проскочи́ть сов., в разн. знач. праско́чыць; (промчаться — ещё) прамча́цца;
он проскочи́л ми́мо меня́ ён праско́чыў (прамча́ўся) мі́ма мяне́;
ко́нный разъе́зд проскочи́л в лес че́рез го́рное уще́лье ко́нны раз’е́зд праско́чыў у лес праз го́рную цясні́ну;
моне́та проскочи́ла в щёлку мане́та праско́чыла ў шчы́ліну;
в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок разг. у карэкту́ры праско́чыла не́калькі памы́лак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Скарб ‘казна; скарб; маёмасць; багацце’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Байк. і Некр., Варл., Сл. ПЗБ, Гарэц., Др.-Падб., Касп., Сцяшк.), ‘схаваныя каштоўнасці’ (Сл. ПЗБ), ска́рба ‘казна’ (Шпіл.). Запазычанне з польск. skarb ‘тс’, таксама як і рус. скарб; гл. Кюнэ, Poln., 96; Фасмер, 3, 633; Праабражэнскі, 2, 294. Польскае слова ўзыходзіць да ст.-в.-ням. scerf, нов.-в.-ням. scher(p)f ‘манета’ (Міклашыч, 298; Праабражэнскі, там жа), якія звязаны з ст.-в.-ням. scarbôn ‘рабіць надрэзы’ і першапачаткова азначала манету з зубчастым краем (Клюге-Гётце, 514; Праабражэнскі, там жа). Ст.-бел. скарбъ з ст.-польск. skarb (Булыка, Лекс. запазыч., 299). З польск. таксама скарбо́вы(й) ‘казённы’ (Нас., Касп.), ‘дзяржаўны або грамадскі’ (Варл.), ска́рбніца ‘схоў’ (Байк. і Некр.), скарбні́ца ‘будынак, дзе захоўваюць грошы ў гатоўцы’ (Ласт.); гл. Кюнэ, там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дра́хма
(гр. drachme)
1) сярэбраная, радзей залатая ці медная, манета ў Стараж. Грэцыі, а таксама сучасная грэчаская грашовая адзінка, роўная 100 лептам;
2) адзінка аптэкарскай вагі, роўная 3,732 г, якая ўжывалася да ўвядзення метрычнай сістэмы мер;
3) мера ёмістасці ў ЗША, роўная 3,6966 см3.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Сямёра ’у колькасці сямі (звычайна без назоўніка або з назоўнікамі агульнага роду, назвамі маладых істот і інш.)’ (ТСБМ), се́мера ’тс’ (Некр. і Байк., Пятк. 2), се́меро ’тс’ (ТС), ст.-бел. седмера ’тс’, побач з вседморо ’ўсямёра’ (Карскі 2-3, 55). Параўн. укр. се́меро, рус. се́меро, польск. siedmioro ’тс’, в.-луж. sedmory ’сямікратны’, н.-луж. sedymory ’тс’, палаб. sedmärë, чэш. sedmero, славац. sedmoro, славен. sedmero, серб.-харв. се̏дморо, ст.-слав. седмеро, седморо ’тс’. Прасл. *sedmero, *sedmoro ўтворана на базе ад’ектываванага лічэбніка *sedmerъ/*sedmorъ ад *sedmь (гл. сем) пры дапамозе суф. ‑er, ‑or (Фасмер, 3, 599; Лукінова, Числ., 323), параўн. чацвёра (гл.). Сюды ж сямёрка ’лічба сем, у колькасці сямі’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), ’памер касы’ (Сцяшк., Мат. Гом.), ’дзве капейкі серабром, роўная па старых разліках сямі капейкам асігнацыямі’ (Нас.), семёрка ’медная манета двухкапеечнай вартасці’ (Растарг.), семерко ’сем штук’ (Рам. 3).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
імперыя́л
(фр. impérial, ад плац. imperialis = імператарскі)
1) гатунак сыру ў Францыі і іншых еўрапейскіх краінах;
2) руская залатая манета, якая чаканілася з 1775 г. і была вартасцю 10 рублёў, а пасля 1897 г. да 1917 г. — 15 рублёў;
3) верхні паверх у двухпавярховых дыліжансах, омнібусах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Münze
f -, -n
1) мане́та
in bárer ~ — гато́ўкай
~n prägen [schlágen*] — чака́ніць мане́ту
◊ etw. für báre ~ néhmen* — прыма́ць што-н. за чы́стую мане́ту
j-m mit gléicher ~ záhlen — плаці́ць каму́-н той жа мане́тай
2) меда́ль, жэто́н
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
penny [ˈpeni] n. (pl. pence – пра суму грошай; pennies – пра асобныя манеты) пе́ні, пенс (манета);
a new penny (адзі́н) но́вы пенс;
I ha ve no pennies. У мяне няма пенсаў;
a few pence не́калькі пе́ні;
a 13-pence stamp пашто́вая ма́рка ко́штам 13 пе́нсаў;
It costs 6 pence. Гэта каштуе 6 пенсаў.
♦
a pretty penny кру́глая су́ма;
It cost him a pretty penny. Гэта ўляцела яму ў капеечку;
not a penny ні капе́йкі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
сарако́ўка, ‑і, ДМ ‑коўцы; Р мн. ‑ковак; ж.
Разм.
1. Сорак гадоў. Ездзіў Картуль шпарка, затое хадзіў паволі-паволі, нібыта баючыся растрэсці сябе, хоць не меў яшчэ і саракоўкі за плячыма. Пташнікаў. [Яўхім:] — Бачу, што нібыта прайшоў Усцін, а ты і ёсць Усцін!.. Значыць, яшчэ ходзіш? Колькі табе... пад дзве саракоўкі ўжо ёсць? Ракітны.
2. Уст. Манета вартасцю ў 20 капеек. Калі на стале зазвінела грыўні, залатоўкі, саракоўкі і паўрублі, Садовіч ціха сказаў Лабановічу: — Давай, брат, папрабуем. Лабановіч першы раз бачыў такую ўрачыстую, такую паважную гульню. Колас. Хлопцы яшчэ сабралі па саракоўцы, і капельмайстар паабяцаў іграць усю ноч. С. Александровіч.
3. Уст. Бутэлька гарэлкі ёмістасцю ў 1/40 частку вядра.
4. Тое, што мае таўшчыню ў 40 міліметраў (сантыметраў). Дошка-саракоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)