добраахвотная грамадская арг-цыя (каля 200 тыс. членаў). Засн. ў 1988. Асн. мэты: сац.-прац. рэабілітацыя, абарона правоў і інтарэсаў інвалідаў. Цэнтр. праўленне ў Мінску. У складзе т-ва 1500 пярвічных арг-цый; дзейнічаюць 200 камбінатаў надомнай працы, вытворчых, сумесных і інш. прадпрыемстваў; навуч.-вытв. прадпрыемства «Лёс» у Гомелі, Цэнтр рэабілітацыі дзяцей з дзіцячым цэрэбральным паралічом «Тонус» у Брэсце, Цэнтр творчасці інвалідаў у Мінску. БелТІ — член міжнар. арг-цый інвалідаў, падтрымлівае кантакты з 30 краінамі свету. Выдае газеты «Наша доля» і «Вера», літ.-маст.час. «Акно».
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІЛЬГАЦЯЁМІСТАСЦЬ ГО́РНЫХ ПАРО́Д,
здольнасць горных парод паглынаць і ўтрымліваць пэўную колькасць вады. Характарызуецца каэфіцыентам вільгацяёмістасці, які выражаецца ў вагавых (адносіны масы вады да масы сухой пароды) або аб’ёмных (адносіны аб’ёму вады да аб’ёму пароды) працэнтах. Горныя пароды падзяляюцца на вільгацяёмістыя (торф, глей, гліна), слабавільгацяёмістыя (мел, мергель, лёс) і невільгацяёмістыя (масіўныя метамарфічныя, вывергнутыя і асадкавыя). Вагаецца ў шырокіх межах (напр., торфу 80—90%, антрацыту 4—6%). Адрозніваюць макс. гіграскапічную, макс. малекулярную, капілярную і поўную вільгацяёмістасць горных парод. Улічваецца пры разліках сістэм асушэння, у горнай справе, пры інж.-геал. вышуканнях.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЫ́КАЎ Леанід Фёдаравіч
(12.12.1928, г.п. Чаркаскае Данецкай вобл., Украіна — 11.4.1979),
украінскі акцёр, рэжысёр. Нар.арт. Украіны (1974). Скончыў Харкаўскі тэатр.ін-т (1951). Да 1960 працаваў у Харкаўскім т-ры імя Т.Шаўчэнкі. У кіно з 1952: «Лёс Марыны», «Максім Перапяліца», «Дарагі мой чалавек», «Добраахвотнікі» і інш. Яго мастацтва адметнае лірызмам, мяккім гумарам. Сярод рэжысёрскіх работ: «У бой ідуць адны «старыя» (і роля Цітарэнкі, 1974), «Аты-баты, ішлі салдаты...» (і роля Святкіна, 1977; за абедзве Дзярж. прэмія Украіны імя Т.Р.Шаўчэнкі 1977). Пра Быкава зняты фільм «...Якога любілі ўсе» (1982).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУЧА́К НААПЕ́Т
(?—1592?),
армянскі паэт. Верагодна, жыў у в. Хараконіс каля г. Ван (цяпер Турцыя). Пачынальнік свецкай тэматыкі ў арм. паэзіі. Дасканала валодаў найб.стараж. формай верша — айрэнам. Пісаў вершы любоўныя, філасофска-павучальныя (айрэны роздумаў) і вандроўніцкія (айрэны блуканняў), у якіх апяваў радасць кахання і жыцця, прыгажосць жанчыны, імкнуўся асэнсаваць пакутніцкі лёсарм. народа, сцвярджаў гуманіст. ідэалы. Лірыка К. глыбока народная, рытмамеладычная. На бел. мову асобныя творы К. пераклаў Я.Семяжон.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
portion
[ˈpɔrʃən]1.
n.
1) ча́стка f.; надзе́л -у m. (са спа́дчыны), спа́дчына f.
2) по́рцыя f. (напр.е́жы)
3) паса́г -у m.
4) до́ля f., лёс -у m.
2.
v.
1) дзялі́ць на ча́сткі, по́рцыі або́ надзе́лы
2) дава́ць як нале́жную ча́стку (надзе́л са спа́дчыны або́ паса́г)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
decydować
незак.
1.o czym, w czym вырашаць што; пастанаўляць пра што (аб чым);
decydować o jego los — вырашаць яго лёс;
2. мець вырашальнае значэнне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Fortuna usu dat multa, mancipio nihil
Лёс шмат што дае ў карыстанне, нічога ва ўласнасць.
Судьба многое даёт в пользование, ничего в собственность.
бел. Шчасце не салавей: у кішэнь не пасадзіш. Шчасце не цукерка: у рукі не возьмеш. Шчасце не конь: у аглоблі не ўпражэш і не паедзеш. Бог дасць, але ў хлеў не загоніць.
рус. Счастье не палка; в руки не возьмёшь. Счастье в руки не поймаешь. Счастье ‒ не рыбка: удочкой не поймаешь. Счастье не лошадь: не везёт по прямой дороге. Счастье не батрак: за вихор не притянешь. Счастье не конь: не взнуздаешь.
фр.
англ. Fortune is easily found but hard to be kept (Счастье легко найти, да трудно сохранить).
нем. Glück ist leichter gefunden als erhalten (Счастье легче найти, чем получить).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прашы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак.
1.што. Прапускаючы нітку, дратву і пад. праз што‑н., прышыць, сшыць, зашыць. Прашыць падэшвы.// Зрабіць шво на чым‑н., прастрачыць. Прашыць каўнер.
2.што. Спец. Зрабіць скразную адтуліну ў металічнай дэталі.
3.каго-што. Разм. Прастрэліць (у некалькіх, у многіх месцах). Аўтаматычная чарга прашыла нагу Зоі.Няхай.Кулям сэрца лёс не даў прашыць.Лойка./убезас.ужыв.Сямёну Неляшу, які жыве насупраць Лобіка, партызанскай куляй прашыла грудзі.Навуменка.
4. і без дап. Шыць некаторы час. Прашыць увесь вечар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысу́тнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Быць, знаходзіцца дзе‑н. у пэўны час. На заводзе быў мітынг. Тысяч дваццаць прысутнічала народу.Гурскі.Яму можна было і не прысутнічаць на гэтым пасяджэнні, але Іван не любіў, калі завочна вырашаюць яго лёс.Шахавец.Мне давялося быць першым чытачом і крытыкам некаторых апошніх вершаў Валянціна [Таўлая], у пэўнай меры прысутнічаць пры іх нараджэнні.Брыль.// Мецца, быць у наяўнасці дзе‑н. Апавяданне можа быць пазбаўлена складаных калізій, яркіх вобразаў, але ў ім заўсёды будзе прысутнічаць спецыфічная для М. Лынькова паэтычнасць.Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)