за́вадзь, ‑і, ж.

Невялікі заліў рэчкі або возера з запаволеным цячэннем. Жыве [краснапёрка] звычайна ў сярэдніх пластах вады ў зацішных завадзях і затоках, акаймаваных высокімі зараснікамі травы і чароту. Матрунёнак.

•••

Ціхая завадзь — пра спакойнае, бяспечнае месца. Значыцца, жыве Вільня, бурліць! А яна [Алаіза] думала, што пасля Пецярбурга трапіць у ціхую завадзь. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

месцажыха́рства, ‑а, н.

Месца, дзе хто‑н. жыве пастаянна. Спірыдон Лук’янавіч Сабяга ніяк не мог прывыкнуць да новага месцажыхарства. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пляба́нія, ‑і, ж.

1. Парафія, якой кіруе плябан. // Пасада плябана.

2. Дом, які належыць парафіі і ў якім жыве плябан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

како́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

У буржуазным грамадстве — жанчына лёгкіх паводзін, якая жыве на ўтрыманні палюбоўнікаў.

[Фр. cocotte.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віва́т, выкл.

Брава, няхай жыве. / у знач. наз. віва́т, ‑а, м. Дружына рада. Смех. Віваты. І кубкі грукаюць часцей. Машара.

[Лац. vivat.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэснаво́дны, ‑ая, ‑ае.

1. З прэснай вадой. Прэснаводнае возера. Прэснаводны басейн.

2. Які водзіцца, жыве ў прэснай вадзе. Прэснаводныя рыбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смакту́н, ‑а, м.

Чарвяк-паразіт, які жыве на скуры і жабрах рыб, а таксама ва ўнутраных органах жывёлы і чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сценала́з, ‑а, м.

Птушка атрада вераб’іных, якая мае здольнасць лазіць па стромых скалах і жыве ў гарах Еўропы і Азіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таўстало́бік, ‑а, м.

Прамысловая рыба сямейства карпавых, якая жыве ў рэках Паўднёва-Усходняй Азіі, а таксама акліматызавана ў Паўднёвай Еўропе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жыць, жыву́, жыве́ш, жыве́; жывём, жывяце́, жыву́ць; жыў, жыла́, -ло́; незак.

1. Быць жывым, існаваць, знаходзіцца ў працэсе жыцця.

Доўга ж.

Расліны не могуць ж. у цемнаце.

2. перан., чым і без дап. Быць ажыўленым, абуджаным чым-н., поўным руху.

Дарога дзень і ноч жыла.

3. Існаваць, мець месца (пра думкі, пачуцці і пад.).

У народзе жыве ўпэўненасць у перамозе справядлівасці.

4. Знаходзіцца, пражываць дзе-н., сярод каго-н.

Ж. у Мінску.

5. чым, з чаго і на чым. Падтрымліваць сваё існаванне чым-н.

Ж. сваёй працай.

Ж. з агарода.

6. перан., кім-чым. Быць захопленым, занятым кім-, чым-н.

Ж. надзеяй.

Ж. тэатрам.

Ж. дзецьмі.

7. кім і з прысл. Весці які-н. спосаб жыцця, знаходзіцца ў тых або іншых умовах.

Ж. багата.

Ж. весела.

Ж. бабылём.

8. Быць у якіх-н. ацносінах з кім-н.

Ж. дружна з суседзямі.

Ж. душа ў душу.

◊

Жыць з мазаля (разм.) — здабываць сродкі для жыцця сваёй уласнай працай.

Жыць чужым розумам — прытрымлівацца чужой думкі, не маючы сваёй.

Жыць як набяжыць (прымаўка) — жыць так, як дыктуюць абставіны.

Няхай жыве! — пажаданне поспеху, росквіту.

(Сам) Бог жыве — пра добрыя ўмовы жыцця, працы.

У горы жыць ды з перцам есці (прымаўка; іран.) — пра жаданне мець што-н. пры адсутнасці ўмоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)