АЛА́Т, ал-Лат,
Алілат, Лат, Ілат, у старажытнаарабскай міфалогіі багіня неба і дажджу. У пантэоне арабаў Сірыйскай пустыні Алат — жаночая паралель Алаха, яго жонка і маці багоў. У г. Таіф, дзе Алат шанавалася як багіня-апякунка, знаходзіліся яе свяцілішчы, храм і ідал (белы гранітны камень з упрыгожаннямі).
т. 1, с. 228
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
засарамаці́ць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; зак., каго.
Разм. Тое, што і засароміць. — Аляксандрава жонка падумала была пагуляць, але мы яе засарамацілі; кінула, дачку гадуе і на сяле благога не гавораць пра нашу сям’ю. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сварлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Схільны да сварак, спрэчак. Вочы сварлівага хворага хціва бліснулі. Быкаў. Гаша была дзяўчына сварлівая. Шамякін. Благая была жонка — сварлівая. Калюга. // Уласцівы такому чалавеку. А бацька меў сварлівы, бабскі характар. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слабахара́ктарны, ‑ая, ‑ае.
Які вызначаецца слабым характарам, не мае цвёрдай волі. Мяккая і слабахарактарная Алена адступілася ад свайго гаспадарскага права. Колас. — Так!.. — згаджаецца Пятро. — Шкода Антона — слабахарактарны, а жонка гэтым і карыстаецца... Каршукоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мату́ся (ласк.) ’маці’ (Грыг., Бяльк.; паўд.-усх., КЭС), ’матушка, жонка папа’, ’манахіня’, мату́сечка ’тс’ (Нас.); мату́ся, мату́ська ’хрышчоная маці’ (Касп., Бяльк.; кругл., Мат. Маг.). Укр. мату́ся, мату́сенька ’тс’, рус. пск., смал., варон. мату́ся ’мамачка’, польск. matusia ’тс’. Прасл. паўн. matusьja (з экспрэсіўнай палатальнасцю). Да ма́ці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
злю́ка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ злюцы, Т злюкай, ж.
Разм. Дужа сярдзіты, злы чалавек. — Ух, злюка! — зацмокаў языком Ахметка, калі Гошка расказаў яму, як сустрэла іх жонка электрыка. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сённека, прысл.
Абл. Сёння. У Мінск наш здалёку, з Дашавы, прыйшоў да нас сённека газ. Машара. — Слухай... А што калі мы з табою, жонка, ды сённека ў клуб выправімся? Там жа нейкае кіно. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удаве́ц, удаўца, м.
Мужчына, які не жаніўся пасля смерці жонкі. Фэлькава жонка памерла рана, і дзед жыў удаўцом. С. Александровіч.
•••
Саламяны ўдавец (жарт.) — мужчына, які знаходзіцца ў часовай разлуцы з жонкай (пераклад ням. Strohwitwer).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ушчарэ́піцца, ушчарэплюся, ушчарэпішся, ушчарэпіцца; зак.
Разм. Тое, што і ушчаперыцца. Купрыян хацеў ушчарэпіцца бацюшку ў валасы, але быў да таго п’яны, што жонка як турнула рукою, то ён задраў ногі тройчы і перакуліўся... Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АНДРАМА́ХА,
у грэчаскай міфалогіі жонка Гектара. Пасля гібелі мужа, узяцця Троі і падзелу здабычы ахейцамі Анрамаха дасталася сыну Ахіла Неапталему, якому нарадзіла 3 сыноў. Пасля яго смерці стала жонкай Гелена, брата Гектара. Да міфа аб Андрамасе звярталіся ў л-ры Гамер, Эўрыпід, Ж.Расін, у жывапісе Дж.Цьепала, Ж.Давід і інш.
т. 1, с. 355
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)