2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў вялікай колькасці.
У залу наперла многа людзей.
3.чаго. Прынесці, прывезці ў вялікай колькасці чаго-н.
Н. дошак на падлогу.
4.чаго. Напхаць у вялікай колькасці чаго-н.
Н. вопраткі ў шафу.
5.безас., каму. Вельмі спатрэбіцца, прыспічыць.
Наперла ж яму менавіта сёння ехаць.
|| незак.напіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пяцёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
5.
2. Самая высокая адзнака паспяховасці пры пяцібальнай сістэме; выдатна.
Вучыцца на пяцёркі.
3. Назва чаго-н., што змяшчае пяць адзінак, напр.: ігральная карта ў пяць ачкоў, група з пяці чалавек ці прадметаў, грашовы знак у пяць рублёў і пад.
4. Назва чаго-н., што абазначаецца лічбай 5 (разм.).
Ехаць на пяцёрцы (аўтобусе, тралейбусе пад нумарам 5).
|| памянш.-ласк.пяцёрачка, -і, мн. -і, -чак, ж.
|| прым.пяцёрачны, -ая, -ае (да 1 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трамва́йм. Stráßenbahn f -, -en; Tram f -, -s (разм.);
е́хаць у трамва́і mit der Stráßenbahn fáhren*;
се́сці на трамва́й in die Stráßenbahn stéigen*;
вы́йсці з трамва́я aus der Stráßenbahn áussteigen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
спадаро́жны
1. begléitend, Begléit-; Nében-;
2.:
спадаро́жны ве́цер günstiger Wind, Fáhrwind m -(e)s;
3. (якісустракаеццападарозе) auf dem Weg líegend;
е́хаць на спадаро́жнай машы́не per Ánhalter fáhren*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Quam camus cassus, equus est melior mala passus
Лепш конь благі, чым пустая аброць.
Лучше конь хромой, чем пустая уздечка.
бел. Лепш пагана ехаць, чым добра ісці. Лепш мала, ніж нічога.
рус. Лучше хоть что-нибудь, чем ничего. Всё лучше того, как нет ничего. Малый барыш лучше большого наклада. Лучше даровое лыко, чем купленный ремень. Хорош и лунный свет, как солнца на небе нет.
фр. Mieux vaut peu que rien (Лучше меньше, чем ничего). Un petit gain vaut mieux que rien (Лучше маленькая прибыль, чем ничего).
англ. Better a lean jade that an empty halter (Лучше худая кляча, чем пустая уздечка).
нем. Etwas’ ist besser denn nichts (Что-нибудь лучше, чем ничего).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
або́з, ‑у, м.
1. Чарада фурманак, падвод з людзьмі або паклажаю ў дарозе. Ехаць у абозе. □ Гадзіны ў дзве папоўдні цэлы абоз сялянскіх фурманак, наладаваных жыўнасцю, прадуктамі і фуражом, выехаў з вёскі.Колас.
2. Сукупнасць транспартных сродкаў спецыяльнага прызначэння. Пажарны абоз. □ Пачалося наступленне. Па шашы ў напрамку фронту ішлі нашы штабы і абозы з раненымі, абапал, па ўзгорках баявыя часці.Няхай.
•••
Чырвоны абоз — абоз, які арганізоўваўся сялянамі для здачы збожжа па цвёрдых цэнах на дзяржаўныя ссыпныя пункты. Плывуць па шляхах Беларусі Абозы чырвоныя з хлебам.Купала.
Выгнаць (пагнаць) у абоз — прымусіць каго‑н. з яго транспартнымі сродкамі несці службу ў вайсковым абозе. Але аднойчы зранку легіянеры выгналі яго ў абоз.Чорны.
Ехаць (паехаць) у абоз — быць мабілізаваным у вайсковы абоз. Вось чаму зімой і ўлетку Я ў абоз так езджу рэдка.Крапіва.
Цягнуцца (плесціся, адседжвацца) у абозегл. цягнуцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ве́зці, везць. Ст.-рус.везти́, рус.везти́, укр.везти́, польск.wieźć, чэш.vézti, ст.-слав.вести везѫ, серб.вѐсти вѐзе̑м і г. д. Прасл.*vezti vezǫ ’везці’. І.‑е. *u̯eg̑h‑ ’ехаць, везці’: літ.vèžti ’везці’, грэч.Ϝεχέτω ’няхай прынясе’, лац.vehō ’еду, вязу’, ст.-інд.váhati ’вязе, вядзе’, авест.vazaiti ’вязе, цягне’, гоц.gawigan ’трасці, рухаць’ і г. д. Іншыя аблаутныя формы і.-е.*u̯eg̑h, прасл.*vez‑; гл. пад вазіць, воз, вежа. Фасмер, 1, 286.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дрынду́шка ’частушка’, ’дробязь, цацка’ (БРС), дрындуха ’частушка’ (Шат.). Параўн. у Насовіча: дры́ндаць ’ленавацца; хадзіць, спяваючы’, дры́нда ’гультай’, ’від плуга’. Слаўскі (1, 172) прыводзіць вялікую групу слав. слоў са шматлікай семантыкай і лічыць, што гэта ўсё лексемы гукапераймальнага характару. Параўн. польск.drynda ’вазок’, dryndač ’павольна ехаць, трэсціся на возе’, укр.дри́нда ’вазок’, дри́ндати ’бегчы рыссю’, серб.-харв.др̏ндати ’балбатаць, размаўляць’ і г. д. Паводле Сл. паўн.-зах., дры́ндаць ’хадзіць без справы, бадзяцца’ < польск.dryndać.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́зны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і позні. Ужо позны час, глыбока ночка, А хлапчукі сядзяць маўкліва І навакол глядзяць пужліва.Колас.Ўжо пара мне дадому збірацца, — Вечар позны, а час не стаіць.Багдановіч.— Прыйшлі багатыя і дурныя людзі і забілі .. [птушку] і піскляняты цяпер прападуць: вывадак позны.Самуйлёнак.Мой сябар.. моцна лае мяне за такое пазнае спаннё. Трэба зараз жа ехаць з ім у маёнтак.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)