Разм. Тое, што кураць; папяросы, тытунь. Пан Войцех хапіўся, што няма курыва, і папрасіў мяне спусціцца на першы паверх, купіць у кіёску папярос.Карпюк.«Можа, закурыць у яго ёсць. А то і рыба не клюе і курыва выйшла», — падумаў Раманчык і пайшоў ад берага насустрач чалавеку.Пальчэўскі.//Дым ад курэння. Столь і сцены белыя Курывам ахутаны, Дні і ночы цэлыя Засядаюць, гутараць.Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́рам, -му м.
1. стыд;
ён адчу́ў у душы́ страшэ́нны с. — он почу́вствовал в душе́ стра́шный стыд;
2.в знач. сказ.синф. сты́дно;
с. табе́ рабі́ць гэ́так — сты́дно тебе́ де́лать так;
◊ згарэ́ць ад ~му — сгоре́ть со стыда́;
с. стра́ціць — стыд потеря́ть;
с. лю́дзям у во́чы глядзе́ць — сты́дно лю́дям в глаза́ смотре́ть;
~му не ве́даць — стыда́ не знать;
с. не дым, вачэ́й не вы́есць — посл. стыд не дым, глаза́ не вы́ест
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сму́глы1 ‘з больш цёмнай афарбоўкай (у параўнанні са звычайным колерам) скуры’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Касп., Сцяшк.; іўеў., Сл. ПЗБ), сюды ж смуго́лы ‘блякла-чырвоны, ружаваты’, смуго́ль ‘загарэлы, зрудзелы на сонцы’ (Барад.). Укр.смугли́й, рус.сму́глый, рус.-ц.-слав.смугльныи ‘цёмны’, серб.-харв.смугао. Лічыцца роднасным літ.smáugti ‘ціснуць, душыць’, с.-в.-ням.smouch ‘дым’, англ.-сакс.sméocan ‘дыміць’, англ.to smoke ‘дыміць, курыць’, грэч.δμύχω ‘вару; смажу на слабым агні’ і інш., гл. Фасмер, 3, 693 з іншай літ-рай. На падставе існавання формы смяглы (гл.) Брандт (РФВ, 24, 181) і інш. дапускалі чаргаванне галосных *smǫg‑:*smęg‑, якія працягваюць і.-е.*(s)mū̆k(h)/(*s)meuk(h)‑/(*s)meug(h)‑ ‘дыміць, павольна спальваць; дым’; гл. ЕСУМ, 5, 330. Міклашыч (311), Праабражэнскі (2, 340) меркавалі таксама аб сувязі са смага (гл.), як у пары хмура/хмара. У Огледна св. (69–70) выводзіцца з прасл.*smugъ, акрамя серб.смуг ‘попельна-шэры’, прадстаўленага і ў бел.смуга ‘імгла, імжа’, як варыянта да *smǫglъ, што паходзіць ад незахаванага *smǫgnǫti. Гл. таксама Рачава, Studia Etym. Brun., 3, 326.
Сму́глы2 ‘гонкі (пра дрэва)’ (брасл., Сл. ПЗБ). З польск.smukły ‘высокі і шчуплы; тонкі, стройны’, якое ад ст.-польск.smuknąć ‘пагладзіць, дакрануцца’; гл. Борысь, 564.
В. нос ад чаго-н. (адносіцца да каго-, чаго-н. з пагардай, грэбаваць кім-, чым-н.). Здушы верне (брыдка думаць пра што-н., глядзець на што-н.).
2. Валіць на бок, пераварочваць.
В. воз.
3.перан. Схіляць да чаго-н., даваць пэўны кірунак (думкам, размовам і пад.; разм.).
Мне вядома, куды ён верне.
4.перан., на каго-што. Перакладваць віну на іншага (разм.).
Сам вінаваты, а на другіх верне.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з чаго. Рухацца, падаць, узнімацца суцэльнай плынню.
Дым верне з коміна.
6. 3 цяжкасцю ўзнімаць пласты зямлі.
Трактар верне дзёран.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ды́мны, ‑ая, ‑ае.
1. Які дыміцца, дыміць, вылучае многа дыму. Дымная галавешка. □ У Камуне школа, Электрычнасць, яслі, Дымныя лучыны Назаўсёды згаслі.Купала.// Напоўнены, зацягнуты дымам. Дымная восець. Дымнае неба.// Які складаецца з дыму. Адзін з самалётаў, цягнучы за сабой доўгі дымны шлейф, раптам крута пайшоў уніз.Лынькоў.
2.перан. Падобны на дым. Яшчэ з вечара неба з паўднёвага боку засценьвалася дымнаю павалокаю лёгкіх воблакаў.Колас.
•••
Дымны порахгл. порах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыва́л, ‑у, м.
1. Прыпынак у дарозе для адпачынку ў час паходу, перамяшчэння і пад. Салдату досыць дзесяціхвіліннага прывалу, каб ён, паспеў не толькі заснуць, але трохі і выспацца.Шахавец.Калі скончыўся прывал, полк рушыў далей.Лынькоў.// Месца для такога прыпынку. Над ракою на прывале Неяк мы заначавалі.Нядзведскі.Я люблю Дым кастроў на начлежных прывалах.Кірэенка.
2.Дзеяннепаводледзеясл. прывальваць 1 — прываліць 1 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыста́нішча, ‑а, н.
Месца, дзе можна прыстаць, прытуліцца, прыпыніцца; часовае жыллё. Драпеза загадаў патушыць усе пячуркі ў зямлянках, каб іх дым не выдаваў ворагу партызанскага прыстанішча.Паслядовіч.Стогнуць Бусліныя сосны: даўганосыя птахі сёлета занялі ў Грынях .. нечае шматгадовае прыстанішча.Пташнікаў.Па дарозе на горад выцягнуўся абоз у пошуках новага прыстанішча.Лобан.//перан. Пра таго (тое), хто (што) служыць аховай, абаронай. Абстрактная мара часам была адзіным прыстанішчам ад кашмараў жыцця.Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умудры́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Ухітрыцца зрабіць, ажыццявіць што‑н., выйсці з цяжкага становішча. Бацька мой, Карн Яўстратавіч, неяк умудрыўся навучыцца чытаць, трошкі пісаць і слыў на вёсцы за грамацея.Сабаленка.Ходзячы ў дзесяты клас, Пятрок умудрыўся адначасова скончыць курсы трактарыстаў.Хадановіч.//Разм.іран. Зрабіць што‑н. непажаданае, тое, чаго лёгка можна было б пазбегнуць. — Як вы ўмудрыліся ўвесці машыну ў штопар? — задумліва, нібы сам з сабою разважаючы, запытаўся [у Макарава] Дым.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шархо́ткі1, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які ўтварае шорхат, шуміць, шапаціць. Вецер .. гнаў цераз чыгунку ў шэрую далеч шархоткія статкі лісцяў.Быкаў.Дым імпэтна, нібы хто цягне яго, узвіваецца над гнуткімі шархоткімі лазнякамі і знікае бясследна ў блізкай зусім цемры.Савіцкі.
шархо́ткі2, ‑так; адз. шархотка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Абл. Бомы, шамкі. Жарты, відаць, цягнуліся б і далей, каб раптоўны бразгат шархотак на двары не ўзбударажыў усіх. — Маладыя прыехалі!..Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
curl
[kɜ:rl]1.
v.
1) завіва́ць (валасы́)
2) завіва́цца; кучара́віцца (пра валасы́)
3) ві́цца (пра дым)
4) скру́чвацца
2.
n.
1) ку́дзер -а m., па́сма f. (валасо́ў), ло́кан -а m.
2) сьпіра́ль f., ко́лца (ды́му)
3) заві́ўка f.
•
- curl up
- in curl
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)