Расахаві́лы ’драўляныя вілы, акаваныя жалезам’ (валож., ЛА, 2), рассахаві́лы ’драўляныя вілы на два зубы’ (Жд. 3). Відаць, кантамінацыя расо́ха (гл.) і ві́лы, параўн. сахаві́лы ’тс’ (гл.). Цікавы выпадак спалучэння ў адным слове праславянскіх сінонімаў рознага паходжання, параўн. Мартынаў, Балто-слав.-итал. изогл., 35.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сялётка ’селядзец з ікрой’ у супастаўленні селядзец — малочнік (валож., мін., Сл. ПЗБ). З рус. селёдка ’селядзец’, параўн. селядзец (гл.); цікавае размежаванне па палавой прыкмеце сінонімаў у народнай мове, гл. і выпадак кантамінацыі запазычанага і ўласнабеларускага слова — селёдок: одзін селёдок з ікрою (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Zúfall
m -(e)s, -fälle вы́падак, выпадко́васць
durch ~ — выпадко́ва
blóßer ~ — чы́стая выпадко́васць
ein böser ~ — непрые́мны вы́падак, іро́нія лёсу
der ~ wóllte es, dass… — выпадко́ва зда́рылася так, што…; па во́лі лёсу…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дэса́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Войска, высаджанае (з карабля, верталётаў, самалётаў) на тэрыторыю праціўніка для баявых дзеянняў. Паветраны дэсант. Марскі дэсант. Высадзіць дэсант.
2. Высадка войск на тэрыторыю праціўніка. Падрыхтавацца да дэсанту. □ Занялі абарону на беразе мора — на выпадак дэсанту. Бачыла.
[Фр. descente.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
страхава́цца, страхуюся, страхуешся, страхуецца; незак.
1. Праводзіць страхаванне свайго жыцця, сваёй маёмасці. Страхавацца на выпадак пажару.
2. перан. Засцерагаць сябе ад чаго‑н. (непрыемнага, непажаданага). [Барыс Міхайлавіч:] — Гарантыі ў заработках няма ў здзельшчыкаў. Нарміроўшчыкі баяцца перарасходу зарплаты. Таму страхуюцца. Мыслівец.
3. Зал. да страхаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ураўне́нне, ‑я, н.
Матэматычная роўнасць з адной або некалькімі невядомымі велічынямі, якая захоўвае сваю сілу толькі пры пэўных значэннях гэтых велічынь. Алгебраічнае ўраўненне. Трыганаметрычныя ўраўненні. Ураўненне з двума невядомымі.
•••
Біквадратнае ўраўненне — прыватны выпадак ураўнення чацвёртай ступені, рашэнне якога зводзіцца да рашэння квадратнага ўраўнення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асаблі́васць ж Besónderheit f -, -en, Éigenart f -, -en, Éigenartigkeit f -, -en; Singularität f -, -en (высок, часцей pl – адзінкавы выпадак, рэдкасць)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
уся́кі, ‑ая, ‑ае; займ. азначальны.
1. Кожны, любы. Усякі раз адно і тое ж. □ — Вы спачатку, таварыш Бялоў, разбярыцеся, у чым справа, — спакойна заўважыў Ладынін. — Я разабраўся. Дзяўчына прыйшла да мяне са слязамі. — Не ўсякім слязам трэба верыць, — уставіў Васіль... Шамякін. Усякая птушка сваё гняздо бараніць. Прыказка. // у знач. наз. уся́кі, ‑ага, м.; уся́кая, ‑ай, ж. Кожны, любы чалавек. [Бацька:] — Не ўсякі любіць горыч і кіслату, не ўсякі мае моц, сілу. Баранавых.
2. Розны, усялякі. Вокны забіты, заложаны лучынаю, усякім рыззём. Колас. Усякія наведванні страшэнна стамлялі нашага хворага і нават больш — чамусьці раздражнялі. Васілевіч. / у знач. наз. уся́кае, ‑ага, н. — Глупства! — засмяяўся Гамрэкелі і дакрануўся да пляча Арцёма. — Між суседзямі ўсякае здараецца. Самуйлёнак.
3. (звычайна ў спалучэнні з прыназ. «без»). Які-небудзь, які б то ні быў. Без усякай мэты. Без усякіх цяжкасцей.
•••
Без усякай задняй думкі гл. думка.
Без усякіх; без (усяго) усякага — адразу, прама; безагаворачна.
Ва ўсякім выпадку гл. выпадак.
Ва ўсякім разе гл. раз 1.
На ўсякі выпадак гл. выпадак.
Усякая ўсячына гл. усячына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажа́рны
1. прил. пожа́рный;
2. в знач. сущ. пожа́рный, пожа́рник;
◊ у ~ым пара́дку — в пожа́рном поря́дке;
на ўся́кі п. вы́падак — на вся́кий пожа́рный слу́чай
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
кур’ёз
(фр. curieux, ад лац. curiosum = цікавая рэч)
незвычайны, недарэчны выпадак, смешнае здарэнне.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)