Сусо́лка ’соска’ (Нас., Бяльк., Гарэц., Растарг.; глыб., Сл. ПЗБ), ’лядзяш’ (Нас., Мат. Гом., Бяльк., Шатал.; брагін., З нар. сл.), ’дзіця, якое ссе палец’ (брагін., Шатал.), ’скручаная пятля ці вузел на нітцы’ (віц., ЛА, 5), сусу́лькі ’ледзяшы’ (смарг., Сл. ПЗБ). Укр. сусі́лка ’лядзяш’, рус. сусо́ла ’неахайніца’, сусо́ля ’той, хто сусліць’, сусо́лить. Да сусліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́ўпіць ’змяшчаць, напаўняць’ (Ласт., Гарэц.), то́ўпіцца ’збірацца групай’ (ТСБМ), ’стаяць гурбой’ (бялын., Янк. Мат.; рагач., Сл. ПЗБ), ’змяшчацца’ (Нас., Жд. 1; віл., Сл. ПЗБ), ’ісці клубамі (пра дым)’ (шальч., Сл. ПЗБ), сюды ж сто́ўпіць ’змясціць’, уто́ўпіцца ’змясціцца’ (Гарэц.), стоўпіцца (віл., LKK, 16, 190), нато́ўпіцца ’набіцца шмат людзей у памяшканне’ (Нас.). Гл. таўпіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́тай ‘тут’ (Нас.; Сл. ПЗБ), ту́тэй ‘тут’, ‘сюды’ (Нас., Сцяшк.), тутэ́й ‘тс’ (Мат. Гом.). З польск. tutaj ‘тс’, утворанага ад tuta ‘тут’ і займенніка ‑j (< прасл. *jь), як dzisiaj < dzisia, wczoraj < wczora (Борысь, 655). Гібрыд з ту́така і ту́тай — ту́такай ‘тут’ (беласт., Сл. ПЗБ; Сцяшк.), з часціцай ‑ка: ту́тайка ‘тс’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адпрата́ць ’пабіць, адлупцаваць’ (Нас., Юрч.) да пратаць (гл.). Параўн. таксама рад адпраніць, адпражыць, які дэманструе фонасемантычнае прыпадабненне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аздо́ба (БРС, КЭС), ст.-бел. оздоба ’тс’ (1592) (Нас. гіст.), укр. оздоба. Мабыць, запазычанне з польск. ozdoba.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Айчы́на (БРС, Гарэц.), айчызна (Яруш.). Магчыма, польскі ўплыў. Параўн. ст.-бел. отчизна, отчинный (Нас. гіст.). Гл. айцец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́марак ’непрытомнасць’ (Нас., Бяльк.). З (в)о‑ і морак (гл.). Гл. Праабражэнскі, 1, 529; Фасмер, 3, 104.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́мрак ’морак’ (Нас.). Рус., укр. омрак, ст.-рус. омракъ. Запазычанне з ц.-слав. омракъ (Праабражэнскі, 1, 529).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́канаць (БРС, Нас., Яруш.; КЭС, лаг.; Касп., Бяльк.). Запазычанне або структурная калька польск. wykonać. Гл. таксама канаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́крэст ’хрышчоны яўрэй’ (Нас.). Рус. выкрест ’тс’. Бязафікснае ўтварэнне ад выкрэсціць (гл. хрысціць). Параўн. Фасмер, 1, 368.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)