прызапа́сіць, ‑пашу, ‑пасіш, ‑пасіць; зак., што і чаго.
Зрабіць запас чаго‑н. Я трохі грошай прызапасіў і рашыў не марнаваць часу, а ваяваць за свой праект. Хомчанка. Не, на два тыдні — мала. Харчы трэба прызапасіць не менш як на два месяцы. Гурскі. Ты мне, Кузьма, падкінь які воз саломы, — просіць Птах. — А я табе к зіме трохі газы прызапашу. Навуменка. // Падрыхтаваць, зрабіць што‑н. загадзя. Мы ўжо даўно прызапасілі ёмкія кляновыя дручкі, нарэзалі гладкіх дубовых кацёлак. Якімовіч. — Брускоў і грабільнаў я прызапасіў раней, вунь тырчаць пад застрэшшам. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размахну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Зрабіць узмах рукой для ўдару, кідання і пад. Трымаючыся адною рукою за сук, размахнуўся Цімох, высока ўскінуў гранату насустрач .. коннікам. Колас. [Сын] спачатку выліў на зямлю мутную ваду, пасля размахнуўся і кінуў у агонь бляшанку. Чыгрынаў.
2. перан. Разм. Зрабіць што‑н. з размахам (у 4 знач.). [Жданковіч:] — Што я пастарэў ужо так, ці рабіць развучыўся? Ды я яшчэ так размахнуся! Шамякін. Узяўся я за прозу. Надумаўся апісаць сваё горкае жыццё. Як размахнуўся — вечары за тры дайшоў да свайго побыту ў дзядзькі ў Мінску. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвы́сіць, ‑вышу, ‑высіш, ‑высіць; зак., каго-што.
1. Паэт. Узняць увысь, увышыню; падняць вышэй навакольнага. Праз дзесяць дзён будынак школы На голым дзікім пустыры З граніту ўзвысяць навасёлы. Астрэйка.
2. Надаць каму‑, чаму‑н. больш высокае грамадскае становішча або значэнне. Узвысіць па службе. // перан. Падняць чый‑н. аўтарытэт. Мне хацелася зрабіць нешта асаблівае, выключнае, што ўзвысіла б мяне ў вачах дзяўчыны, дазволіла стаць упоравень з ёй. Навуменка.
3. Павысіць, зрабіць больш моцным (пра голас). — Гаворыш абы-што! — узвысіў голас і Станкевіч. Арабей.
4. Павялічыць, павысіць (цану і пад.). Узвысіць цэны на прамысловыя тавары.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насы́паць, -плю, -плеш, -пле; насы́п; -паны; зак.
1. што і чаго. Сыплючы, пакрыць паверхню чаго-н.; нацерушыць, рассыпаць.
Н. пяску на дарожку.
2. што і чаго. Напоўніць што-н. чым-н. сыпкім.
Н. мех аўса.
3. што. Зрабіць, пабудаваць насып з якога-н. сыпкага матэрыялу.
Н. курган.
|| незак. насыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. насы́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзьму́ць, -дзьму́, -дзьме́ш, -дзьме́; -дзьмём, -дзьмяце́, -дзьму́ць; -дзьмі́; -дзьму́ты; зак.
1. што. Напоўніць паветрам або газам, зрабіць пругкім; нацягнуць што-н. ветрам.
Н. ветразь.
Н. мяч.
2. чаго, безас. Нанесці ветрам.
Н. снегу.
3. безас. Ад ветру, скразняку і пад. прастудзіцца, захварэць.
Надзьмула ў вуха.
◊
Надзьмуць губы (разм., неадабр.) — пакрыўдзіцца.
|| незак. надзіма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. надзіма́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разадра́ць, -здзяру́, -здзярэ́ш, -здзярэ́; -здзяро́м, -здзераце́, -здзяру́ць; -здзяры́; -задра́ны; зак. (разм.).
1. каго-што. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі; парушыць што-н. цэлае, зрабіць драным.
Р. паперу на дробныя кавалкі.
Р. плашч.
2. каго. Пазбавіць жыцця (пра драпежных жывёл, птушак).
Воўк разадраў авечку.
3. што. Нанесці рану, драпіну.
Р. нагу аб дрот.
|| незак. раздзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́ліць¹, -лью, -льеш, -лье і -лію, -ліеш, -ліе; вы́лі; -літы; зак., што.
1. з чаго. Выдаліць, прымусіць выцечы адкуль-н. (вадкасць).
В. ваду з вядра.
2. перан. Даць выхад якім-н. пачуццям, выказаць.
В. гнеў на каго-н. В. усё, што было на душы.
3. Зрабіць шляхам ліцця, адліць.
В. звон з медзі.
|| незак. выліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прылучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак.
1. каго-што. Злучыць з чымн.; уключыць у склад чаго-н. іншага, асноўнага.
П. да кампаніі.
П. раён да другой вобласці.
2. каго (што). Даць магчымасць уключыцца ў якую-н. дзейнасць, зрабіць удзельнікам чаго-н.
П. падлеткаў да грамадска-карыснай працы.
|| незак. прылуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прылучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.
1. што. Надаць металічнаму вырабу большую цвёрдасць шляхам награвання і хуткага ахаладжэння.
2. перан. Зрабіць фізічна і маральна моцным, стойкім, вынослівым.
З. здароўе.
|| незак. загарто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. загарто́ўванне, -я, н. і загарто́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
Чалавек атрымаў добрую загартоўку.
|| прым. загарто́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замару́дзіць, -у́джу, -у́дзіш, -у́дзіць; -у́джаны; зак.
1. што. Зрабіць больш павольным, марудным.
З. крок.
2. што. Маруднымі дзеяннямі затрымаць што-н., з’яўленне чаго-н.
Надта з. выкананне пастановы.
3. без дап., з інф. або з чым. Затрымацца, прыпазніцца.
Знаёмы не замарудзіў прынесці кнігу.
З. з адказам на пісьмо.
|| незак. замару́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)