Разм. Той, хто старанна, рупліва адносіцца да сваіх службовых абавязкаў. Самі [дзед і бацька] былі акуратныя службісты, узнагароджаны медалямі і ордэнамі.Алешка.// Служачы. Ішоў, відаць, кандуктар або хто іншы з службістаў.Пестрак.//Разм.неадабр. Той, хто на выгляд стараецца, а на справе фармальна выконвае службовыя абавязкі. [Далін:] Узяць — хоць ротны наш: Муштроўшчык, ну смех чысты. Дзе трэба — ляжа лістам, Прыходзіць проста ў раж І чыніць ералаш, Каб спраўныя быць службістам.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
счырване́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць чырвоным (у 1 знач.). Абышоўшы разоў з дзесяць каля кедраў, нехта з гасцей заўважыў паламаны кедр, на якім ігліца не тое каб зруд[з]ела, але счырванела нават.Дубоўка.Як даспела, счырванела Ягада-рабіна, — Увокал глянулі нясмела Мы з табой, дзяўчына.Купала.// Зрабіцца чырвоным ад прыліву крыві да скуры; пачырванець. Дала руку яна [Ева] нясмела І счырванела: грымнуў смех.Гаўрусёў.Пабялелі Вусы, світка вазака, Толькі шчокі счырванелі Ад марозу ў мужыка.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ставіць у сме́шным вы́глядзе ins Lächerliche zíehen*;
ста́віць сябе́ ў сме́шнае стано́вішча sich lächerlich máchen; sich in éine lächerliche Láge bríngen*;
да сме́шнага lächerlich; bis ins Lächerliche, bis hin zum Lächerlichen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АГНЯЦВЕ́Т Эдзі
(сапр.Каган Эдзі Сямёнаўна; н. 11.10.1913, Мінск),
бел. паэтэса. Скончыла Мінскі пед.ін-т (1936). Друкуецца з 1929. Выдала зб-кі лірыкі «Вершы» (1938), «Вясновай раніцай» (1941), «Беларуская рабіна» (1959), «Жаданне» (1971), «Закаханым» (1986) і інш. Шмат піша для дзяцей: «Васількі» (1947), «Твае таварышы» (1959), «Доктар Смех» (1977), «На двары алімпіяда» (1984, Міжнар. ганаровы дыплом 1986), «Рэчка-рэчанька мая» (1991) і інш. На бел. мову пераклала творы франц. паэзіі («Краіна Паэмія», для дзяцей, 1962; «Выбраныя песні» П.Ж.Беранжэ, 1960; «Зямны акіян» Г.Апалінэра, 1973; «З табой» П.Элюара, 1980); у 1993 выдадзены зб. перакладаў «З французскай і бельгійскай паэзіі»). Па яе лібрэта пастаўлены оперы для дзяцей «Джанат» (1942, муз. Л.Шварца) і «Марынка» (1955, муз. Р.Пукста).
Тв.:
Выбр. творы. Т. 1—2. Мн., 1976.
Літ.:
Барсток М.М. Эдзі Агняцвет // Беларуская дзіцячая літаратура. 2 выд.Мн., 1980.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Minutula pluvia imbrem parit
3 малой хмаркі вялікі дождж.
С малой тучки большой дождь.
бел. Малая пашня, ды ўрод дала. Малы жук, ды вялікі гук. Малая прачка часам многа зробіць. Маленькі, але удаленькі. Мурашка невялікая, а горы капае.
рус. Мал золотник, да увесист. Мал смех, да велик грех. Мал телом, да велик делом. Мал язык, да человеком ворочает. Мала кобылка, да велик возвезёт. Маленький ‒ да удаленький, а большой ‒ да худой. Мал соловей, да голос велик.
фр. Petit mais brave (Маленький, да удаленький).
англ.
нем. Kleiner Regen schlägt großen Wind nieder (Малый дождь укрощает большой ветер).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
прыто́ены, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад прытаіць.
2.узнач.прым. Тайны, скрыты; затоены. Макоўчык гаварыў з самай сур’ёзнай мінай, але Запару ў яго словах чуўся прытоены смех.Мележ.— Ну, вы жартуеце, што ўсё тут смачнае, — з прытоеным гонарам сказала гаспадыня.Арабей.
3.узнач.прым. Які тоіць у сабе што‑н.: загадкавы. На прапанову аб прызначэнні загадчыцай фермы Ганны Хведасюк сход адказаў прытоеным маўчаннем.Навуменка.Прытоеная цішыня чутка вартавала кожны гук, кожны нясмелы шолах.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасме́йвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Час ад часу, злёгку смяяцца. Збяруцца мужчыны — хто розныя смешныя штукі расказвае, на смех другога падымае, а Міходзя сядзіць сабе збоку, як чужы, слухае ды пасмейваецца.Ракітны.//зкаго-чаго. Пакепліваць, насміхацца з каго‑, чаго‑н. Пан Вальвацкі лагодна пасмейваўся з Швэнцаравай ламанай гаворкі і з яго энтузіязму.Крапіва.У атрадзе .. было некалькі «храпуноў», з якіх заўсёды пасмейваліся і з якімі ніхто не хацеў разам жыць.Бураўкін.
•••
Пасмейвацца ў вусы — смяяцца ціха, непрыкметна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
głośny
głośn|y
1. які вымаўляецца ўслых;
2. гучны; моцны; голасны;
~y śmiech — гучны смех;
3. гучны; вядомы; нашумелы;
~a aktorka — вядомая артыстка;
~a sprawa — гучная справа
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Пералі́ўкі ’дробная страта; пусты занятак: пераліванне з пустога ў парожняе’, ’невялікі навар, даход’ (Нас., Шат.), ’драбніца, жарт’ (Шат.), звычайна ў спалучэнні з не (не-): не перэлі́ўкі ’не паласа, нічога добрага не чакай’ (ТС), гл. непераліўкі: да пера- і ліць (гл.). Укр.пере́ливки ’не жарты, не дробязі’, рус.пере́ли́вки, пск. ’памыі’, ’жарты, смех, кпіны’, смал. ’пустыя размовы’, на переливки ’на спрэчку’, польск.przelewki ’п’яныя жарты’, звычайна ў фразеалагізме to nie przelewki ’гэта не жартачкі!’, przelewka ’зліў, спуск шлаку’. Усх.-слав.-польск. ізалекса, з першапачатковага ’пералітае праз край’, хутчэй за ўсё, маецца на ўвазе спаборніцтва ў перапіванні, параўн. польск.przelewać ’ужываць без меры’, якое Банькоўскі (2, 858) трактуе як пераклад франц.transfuser ’тс’. У іншых слав. мовах — без суф. ‑к‑: в.-луж.přeliw, н.-луж.pśelew, серб.-харв.пре́лив, славен.prelívanje, preliv, балг.прел́иване. Параўн. непераліўкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жарт, ‑у, М ‑рце, м.
1. Забаўная выхадка, востры дасціпны выраз. Жарты сыпаліся за жартамі, — толькі смех разліваўся па балоце.Колас.Пад жарты і смех гасцей маладога і маладую абсыпалі жытам, каб былі добрымі гаспадарамі.Васілевіч.
2. Кароткае апавяданне з забаўным, смешным зместам.
3. Невялікая камічная п’еса. П’еса-жарт у адной дзеі.
4.узнач.прысл.жа́ртам. Не сур’ёзна, для забавы. Найбольш падсмейваліся над барадатым высокім мужчынам, якога звалі жартам «барада».Мележ.
•••
Без жартаў — сур’ёзна, не жартуючы.
Дрэнныя жарты — небяспечна з кім‑, чым‑н. жартаваць.
Жарты жартамі — ужываецца з супраціўным злучнікам у значэнні: так ці інакш. Жарты жартамі, а трывога закрадалася ў сэрца Андрэя.Шахавец.
Жарты на (у) бок — ужываецца як папярэджанне аб пераходзе да сур’ёзнай размовы.
Жарты строіцьгл. строіць.
Не да жартаўкаму — пра чыё‑н. цяжкае становішча, дрэнны настрой і пад.
Не жарты — пра што‑н. важнае, значнае, сур’ёзнае. Цяжка было — страшэнна. Два разы адкладалі справу — не жарты.Скрыган.
Не на жарт(ы) — вельмі сур’ёзна. Патрэсканай зямлі журботны воблік Трывожыць не на жарт усіх людзей.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
