Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
генера́льны
(лац. generalis = агульны, галоўны)
1) галоўны, асноўны, вядучы (напр. г. план);
2) усеагульны, грунтоўны (напр. г-ая ўборка);
3) які ўзначальвае якую-н. галіну, сістэму ўстаноў, арганізацый (напр. г. дырэктар).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Таўма́к1 ’старчковы (галоўны) корань дрэва’ (воран., чэрв., ЛА, 1), ’галоўны корань дрэва, старчак’ (слуц., Расл. св.). З *стаўма́к ’тс’, якое з стаўмава́ты (корань) (асіп., ЛА, 1) < стаўма́ ’вертыкальна’ (ад стаяць, ставіць, гл.), як тарча́к, тарчма́к ’тс’ (там жа) з тарчма́, торчма, гл.
*Таўма́к2, тоўма́к ’кулак; кухталь’ (Мат. Гом.). Фармальна блізкае польск.tłumok ’клунак, цюк’, дыял.tłomok ’валляк’, чэш.tlumok ’ранец’, для якіх Борысь (636) выводзіць першаснае значэнне ’нешта сціснутае ці набітае нечым’; суфіксальныя ўтварэнні ад tłumić ’сціскаць, здушваць’, роднаснага укр.то́вмити ’хаваць у сабе’, чэш.tlumiti ’прыглушаць’ (з польскай, Махэк₂, 646), славац.tlmiť ’тс’, што ўзыходзіць да прасл.*tъlmiti/*tl̥miti, магчыма, роднасных літ.stel̃bti ’зацяняць, душыць, гнясці’ (Махэк₂, там жа). Гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 588.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кардына́льны
(лац. cardinalis = галоўны)
самы важны, асноўны, істотны (напр. к-ыя змены).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
генера́л
(ням. General, ад лац. generalis = агульны, галоўны)
1) воінскае званне вышэйшага каманднага саставу арміі, старшае за званне палкоўніка;
2) гіст. судовы выканаўца ў Вялікім княстве Літоўскім; галоўнывозны;
3) тытул кіраўніка ордэна езуітаў, а таксама некаторых іншых каталіцкіх манаскіх ордэнаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Со́тнік ‘начальнік сотні воінаў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘паліцэйскі чын у час прыгоннага права’ (Стан.), ‘галоўны плытагон’ (ваўк., віл., Сл. ПЗБ). Укр.со́тнік, рус.со́тник, ст.-слав.сътьникъ; да сот‑ (гл. соты), з суф. ‑н‑ і ‑ік. Калькуе грэч.έκατοντάρης ‘сотнік, цэнтурыён’ ад έκατον ‘сто’; гл. Фасмер, 3, 728.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
като́лік
(лац. catholicus, ад гр. katholikos = усеагульны, галоўны)
той, хто прыняў каталіцызм і прытрымліваецца абрадаў каталіцкай царквы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
обер-
(ням. ober = галоўны, старшы)
першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці «вышэйшы», «старшы» (па пасадзе).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
прота-, прата-
(гр. protos = першы)
першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае «першапачатковы, першасны», «вышэйшы, старэйшы, галоўны».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
бра́ма, ‑ы, ж.
Шчыльныя, на дзве палавіны, крытыя зверху вароты, якія закрываюць галоўны ўваход на тэрыторыю горада, завода, двара і інш. Гарадская брама. Заводская брама. Жалезная брама. □ Ад вуліцы дом адгароджваў шчытны дашчаны плот з высокай, падобнай на арку, брамай і з масіўнай форткай.Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)