нави́ть сов.
1. наві́ць, мног. панавіва́ць; накруці́ць, мног. панакру́чваць; намата́ць, мног. панамо́тваць;
2. (изготовить витьём) наві́ць, мног. панавіва́ць;
3. прост. (о волосах) заві́ць, мног. пазавіва́ць;
4. обл. (укласть на воз) накла́сці, мног. панаклада́ць, панакла́дваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
cart
[kɑ:rt]
1.
n.
1) воз -а m.; калёсы pl. only, драбі́ны pl. only.
2) двуко́лка f.
3) ручны́ вазо́к
2.
v.t., v.i.
вазі́ць, або́ е́хаць (калёсамі)
•
- put the cart before the horse
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Арэ́далы, рэ́далі (Касп.), рэ́даль (міёр., Хр. дыял., 335) ’вялікі воз для сена’. З літ. rẽdelė ’драбіны на возе’ ці лат. redele(s) ’драбіны, скрыня на возе’, redeļi ’драбіны на возе, краты’, параўн. лат. redelnieki ’воз’ (Мюленбах-Эндзелін, 3, 501). Параўн. эст. redel ’драбіны (не толькі на возе), краты’. Лат. і літ. словы Эндзелін і Фрэнкель (712) лічаць запазычанымі з н.-ням. Reddel, якое Фрэнкель лічыць утвораным у выніку метатэзы з н.-ням. ledder ’драбіны’. Паводле Вігета (Sitzimgsber. d. gel. estn. Ges., 1927, 273), эстонскае слова належыць да фіна-угорскай лексікі і мае паралелі ў іншых фіна-угорскіх мовах; гэту думку Эндзелін прывёў у дадатках да свайго слоўніка, што падтрымлівае П. Арыета (вусна на канферэнцыі ў гонар 100‑годдзя Я. Эндзеліна, Рыга, люты, 1973). Параўн. у рускіх гаворках Эстоніі редель ’драбіны; прылада для сушкі сена’, пск. редели яслі’. Гл. Супрун, Балтийские яз., 39–40.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзяру́га, ‑і, ДМ ‑рузе, ж.
1. Тоўстая грубая тканіна. Ткаць дзяругу. □ Ты вострым плугам рэзаў дзірваны, Насіў з дзяругі Шытыя штаны. Куляшоў.
2. Посцілка з такой тканіны. Вокны завешаны дзяругамі. Навуменка. [Жанчыны] улажылі Рыгораў куфэрак на воз і пакрылі яго дзяругаю. Гартны. // Пра ўсякую адзежыну з такой тканіны. — Чаму ты адзяеш гэту дзяругу? Адзявай з гальштукам. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азяры́шча
1. Месца, дзе было возера (Рэч.).
2. Агромністае возера (Слаўг.). Тое ж вазяры́шча (Слаўг.).
□ в. Азярышча Рэч., воз. Азярышча Віц.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
набо́й
1. Астаткі саннага шляху (Стол.). Тое ж нака́т, лядок (Слаўг.).
2. Частка дарогі, дзе ступае конь, запрэжаны ў воз (Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Разбро́іць ’падоўжыць воз’ (КЭС). Верагодны роднаснае да збруя, укр. збру́я ’збруя, вупраж’, рус. сбру́я, якія лічацца запазычаннямі з польск. zbroja ’зброя, рыштунак’ (Фасмер, 3, 568; ЕСУМ, 2, 248). На карысць гэтага сведчыць балг. збройа ’прылады для вупражы або пры яздзе на кані’. Рускае і ўкраінскае словы звязваюць з серб. бро̑ј, харв. brȏj ’лічба, колькасць’ (пра яго этымалогію гл. Бернекер, 1, 87).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
carriage
[ˈkærɪdʒ]
n.
1) воз -а m.; бры́чка f.
carriage and four horses — бры́чка, запрэ́жаная чатырма́ ко́ньмі
2) карэ́тка f. (друкава́льнай машы́нкі)
3)
а) пераво́з -у m., тра́нспарт -у m.
б) ко́шты пераво́зу, перасы́лкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Драбі́ны 1 ’драбіны, лескі’ (БРС, Касп., Байк. і Некр., Сл. паўн.-зах.), драбіна ’тс’ (Касп., Шат., Сцяшк.). Укр. драби́на. Паводле Кюнэ (Poln., 51), запазычанне з польск. drabina ’тс’ (аб запазычанніз польск. ужо ў Брукнера, 94). Паходжанне польск. слова не вельмі яснае (меркаванні гл. у Брукнера, там жа; Бернекера, 1, 219). У бел. помніках няма (няма, прынамсі, у Булыкі, Запазыч.). Сюды ж і драбі́ны ’воз; рашотка ў возе’ (БРС, Нас., Касп., Бяльк., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.), укр. драби́на ’рашотка ў возе, яслях’, драбча́стий віз, драбиня́стий віз і да т. п. Можна меркаваць, што гэта другое значэнне таксама ўзята з польск. мовы. Параўн. польск. wóz drabny (ужо ў 1584 г., гл. Брукнер, 94), wóz drabiniasty (там жа). Трубачоў (Эт. сл., 5, 101) зыходзіць з прасл. *drabъ (звязанага, як ён мяркуе, з прасл. *dьrati) і пад гэтай праформай аб’ядноўвае вялікую групу слоў з рознай семантыкай.
Драбі́ны 2 ’воз; рашотка ў возе’. Гл. драбіны 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адвярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак., каго-што.
1. Павярнуць у другі бок.
А. галаву ўбок.
2. Варочаючы, адняць, адсунуць.
А. камень.
3. Паставіць на месца што-н. перавернутае, абернутае.
А. воз.
А. ночвы.
4. Адагнаць, накіраваць у другі бок (пра жывёлу).
А. карову ад жыта.
5. Адагнуць край чаго-н.
А. халявы ботаў.
6. безас. Аб пачуцці агіды, непрыязнасці да каго-, чаго-н. (разм.).
Адвярнула ад гарэлкі (безас.).
7. перан. Адцягнуць (увагу, думку і пад.).
Справы адвярнулі ўвагу ад дому.
◊
Нос адвярнуць (разм., неадабр.) — выказаць сваё незадавальненне чым-н.
|| незак. адваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)