Мая́чыць 1, ’выступаць на фоне чаго-небудзь, узвышацца над наваколлем’ (ТСБМ). Відавочна, з рус. мая́чить ’тс’, якое да маяк (гл.).
Мая́чыць 2 ’рабіць паволі, з гультайствам, абы-як’ (Нас.), рус. валаг., разан. мая́чить ’рабіць праз сілу, ледзь-ледзь’, усх. ’марудзіць’, ма́ять ’мучыць’, балг. ма́я ’забаўляць, затрымліваць’, мая се ’бадзяцца без мэты’, ’здзіўляцца’. Роднасныя з лац. mōlēs ’цяжкасць, вага’, ст.-грэч. μώλυς, ст.-в.-ням. muoen ’працаваць, старацца’, muodi, гоц. afmauiþs ’стомлены’, muohî ’праца’, с.-в.-ням. müen, muowen ’працаваць’, і.-е. *mō‑ (Шмідт, KZ, 26, 5; Бернекер, 2, 7; Фасмер, 2, 587; БЕР, 3, 701–702).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
burden
I [ˈbɜ:rdən]
1.
n.
1) груз -у m.; цяжа́р -у m.
2) цяжка́я но́ша, ця́жкасьці pl.
3) вага́ гру́зу (карабля́), грузападыма́льнасьць f.
2.
v.t.
1) грузі́ць, нагружа́ць
2) абцяжа́рваць
II [ˈbɜ:rdən]
n.
1) тэ́ма f., гало́ўная ду́мка
2) прыпе́ў -ву m., рэфрэ́н -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Gewícht
n -(e)s, -e
1) вага́, цяжа́р
2) ва́жнасць, уплыў
3) гі́ра
~ légen auf etw. (A), éiner Sáche (D) ~ béimessen* — надава́ць значэ́нне чаму́-н.
das ~ stémmen — спарт. вы́ціснуць вагу́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тала́нт ’самая вялікая адзінка вагі і грашовая адзінка ў Старажытнай Грэцыі і на Усходзе’ (ТСБМ), ст.-бел. талантъ ’тс’: два таланты (1616 г., Карскі 2-3, 334), талентъ, талантъ ’тс’ (Сл. Скар.). Праз ст.-слав. таланътъ ’тс’ з грэч. τάλαντον з індаеўрапейскім коранем *tel‑ ’падымаць (на вагі), узважваць’, што мела значэнні: ’адзінка вагі ў 26,2 кг’, ’грашова-разліковая, але не манетная адзінка, срэбная або залатая’, ’вагі’. З грэч. τάλαντον — лац. talentum (у значэнні грэчаскай меры). Усходнія славяне з XI–XII стст. ведаюць словы талантъ, таланто ў значэннях ’вага і манета ў старажытных грэкаў і рымлян’ і ’талент’ (Сразн., 3, 921; Чарных, 2, 226; Фасмер, 4, 14–15). Гл. та́лент.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
weight1 [weɪt] n.
1. вага́, цяжа́р;
10 kilos in weight 10 кг ваго́ю;
sell by weight прадава́ць на вагу́;
put on weight таўсце́ць
2. гі́ра;
a po und weight фу́нтавая гі́ра
3. значэ́нне, ва́жнасць;
give weight to smth. надава́ць значэ́нне чаму́-н.
♦
take the weight off one’s feet infml се́сці адпачы́ць;
be worth one’s weight in/of gold быць ве́льмі кашто́ўным; быць на вагу́ зо́лата;
throw one’s weight about/around infml трыма́цца фанабэ́рыста; распараджа́цца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
а́тамны Atóm-; atomár;
з а́тамным рухавіко́м atómgetrieben, atomár ángetrieben;
а́тамная вага́ хім Atómgewicht n -(e)s, -e; вайск а́тамны вы́бух Atómexplosion f -, -en; nukleáre Explosión, Explosión éiner Atómbombe;
а́тамная бо́мба Atómbombe f -, -n; Á-Bombe f;
а́тамная збро́я Atómwaffe f -, -n, Kérnwaffe f;
а́тамнае ўзбрае́нне atomáre Áufrüstung f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
забо́йны I (для шахты, рудника) забо́йный;
з. механі́зм — забо́йный механи́зм;
~нае мацава́нне — забо́йное крепле́ние
забо́йны II
1. (о скоте) убо́йный, забо́йный;
~ная жывёла — убо́йный (забо́йный) скот;
з. пункт мясакамбіна́та — забо́йный (убо́йный) пункт мясокомбина́та;
2. воен. убо́йный;
~ная сі́ла аско́лка — убо́йная си́ла оско́лка;
○ ~ная вага́ — спец. убо́йный вес
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
balance
[ˈbæləns]
1.
n.
1) вага́ f. (прыла́да)
quick or Roman balance — бязьме́н -а m., спружы́нная вага́
2) раўнава́га f., ураўнава́жваньне n.
balance of forces — раўнава́га сі́лаў
to lose one’s balance — стра́ціць раўнава́гу
а) упа́сьці
б) раззлава́цца
3) духо́ўная раўнава́га, супако́й -ю m.
to keep one’s balance —
а) захава́ць раўнава́гу
б) захава́ць супако́й, быць спако́йным
4) супрацьва́га f.
5) баля́нс -у m., ро́зьніца паміж крэ́дытам і дэ́бэтам
6) informal рэ́шта; аста́ча f.; кане́ц -ца́ m.
for the balance of the week — да канца́ ты́дня, на праця́гу рэ́шты ты́дня
2.
v.t.
1) захо́ўваць раўнава́гу
2) ураўнава́жваць, рабі́ць ро́ўным, адно́лькавым
3) падво́дзіць баля́нс
•
- balance due
- balance of payments
- balance on hand
- in the balance
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Ле́гар, легары, легёр, легар, лёгэр, лёгар, лігары ’падваліны’ (Сцяшк., КЭС, лаг., Шушк.), ’бервяно, на якім спускаюць ці ўсцягваюць гонтавы дах’ (Янк. I), ’адна з плах для падкладкі пад наземны вулей-калоду’ (Анох.), ’вага, рычаг для падымання бярвенняў ці інш.’ (Янк; калінк., Сл. паўн.-зах.). Укр. лёгарь, лігарь ’падваліны, жардзіны пад кастром дроў’, надднястр. лігар ’падваліны пад мастом’, жытомірск. лггарі ’плахі ў подзе жорнаў’, рус. зах. легарь ’падкладка пад бочку’. Запазычана з с.-в.-ням. leger© läger, leger (XVI ст.), н.-ням. Lager ’падкладка пад цяжкія прадметы’ < liegen ’ляжаць’, праз польск. мову (параўн. польск. legar ’падваліна © ’падклад пад груз’ (Слаўскі, 4, 112)). Форма з лі⇉вынік народнай этымалогіі (пад уплывам формы ліг ’(ён) лёг’) (Дзендзялеўскі, SSlav., 12, 1976, 286).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папяро́чка 1 ’брус, жэрдка, планка і пад., замацаваныя ўпоперак чаго-н. або паміж чым-н.’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Тарнацкі, Studia), поперэчка ’тс’ (Шушк.), поперэ́чка ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Дэрыват з суф. ‑к‑ ад папяро́чны < папярок (гл.).
Папяро́чка 2 ’папярочны загон’ (Сл. ПЗБ), поперэ́чка ’папярочнае ўзворванне’ (Выг.), папярэ́чняк ’папярочны загон’ (Сл. ПЗБ), поперэчня́к, попяро́чніца ’тс’ (Выг.). Суфіксальныя дэрываты ад папярочны < папярок (гл.). Аналагічныя дэрываты ў інш. славянскіх мовах. Выгонная (Лекс. Палесся, 54 і наст.) адзначае ўсх.-палес.-паўдн.-слав. ізалексу (попярочніца — славен. poprečnica ’папярочная баразна’) і зах.-палес.-польск. (вармінскую) (поперэчняк — popršyčnak ’папярочны загон з краю поля’).
Папяро́чка 3 ’вельмі шырокая саматканая спадніца ў палоскі, якія ляжаць упоперак’ (ДАБМ, 934). Дэрыват з суф. ‑к‑ ад папяро́чны (гл. папярок).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)