аплы́сці¹ і аплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ыло́; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Растаць, растапіцца зверху, з краёў і пачаць сцякаць, пакрываючы што-н. рэшткамі растопленага рэчыва.
Свечка аплыла.
2. Ацячы, заплыць тлушчам.
Твар аплыў.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Абваліцца, апаўзці пад дзеяннем вады, вільгаці.
Бераг аплыў.
|| незак. аплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АЙГУ́НСКІ ДАГАВО́Р 1858.
Падпісаны паміж Расіяй і Кітаем 28.5.1858 у г. Айгунь (цяпер г. Хэйхэ, Кітай) у выніку мірных перагавораў. Устанаўліваў мяжу па р. Амур. Да Расіі пераходзіў левы бераг Амура ад р. Аргунь да вусця; правы бераг Амура да р. Усуры заставаўся за Кітаем. Тэр. паміж р. Усуры і Японскім м. абвяшчалася агульным уладаннем Расіі і Кітая. У выніку Расіі вернута тэрыторыя, якая паводле Нерчынскага дагавора 1689 адыходзіла да Цынскай імперыі. Плаванне па рэках Амур, Сунгары і Усуры дазвалялася толькі рас. і кіт. суднам. Канчаткова мяжа паміж Расіяй і Кітаем зацверджана Пекінскім дагаворам 1860.
т. 1, с. 174
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЭ́РА ЗАКО́Н , Бэра — Бабінэ закон, тлумачыць адхіленне цячэння і падмыў берагоў рэк уплывам сутачнага вярчэння Зямлі. Абгрунтаваны ў 1857 К.М.Бэрам, які паказаў, што руславы паток рэк мерыдыянальнага напрамку пад уздзеяннем Карыяліса сілы адхіляецца ў Паўн. паўшар’і ўправа і падмывае правы бераг, у Паўд. — улева і падмывае левы бераг. Франц. вучоны Ж.Бабінэ даказаў, што так адхіляюцца ўсе рэкі, незалежна ад напрамку цячэння. Сіла Карыяліса на экватары роўная нулю і павялічваецца ў напрамку да полюсаў, а сіла адхілення патоку прапарцыянальная масе вады, таму Бэра закон найб. праяўляецца на вял. рэках сярэдніх шырот (Дняпро, Волга, Дунай, Парана, Уругвай і інш.).
т. 3, с. 385
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абры́вісты, ‑ая, ‑ае.
1. Круты, стромкі. Абрывісты бераг. □ Схіл.. тут быў крутаваты, з абрывістымі кручамі, парослы крывымі маладымі сасонкамі. Быкаў.
2. Які складаецца з незакончаных частак, абрыўкаў чаго‑н.; пазбаўлены сувязі, паслядоўнасці. Абрывістыя думкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завэ́дзганы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад завэдзгаць.
2. у знач. прым. Запэцканы, забруджаны. Калі ж Карла, нарэшце, пераплыў і выехаў на бераг — увесь мокры, завэдзганы — зноў заіскрыўся смех у натоўпе. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размы́ць, ‑мыю, ‑мыеш, ‑мые; зак., што.
Разбурыць плынню, вадою (бераг, грунт і пад.). Праўда, на грэблі цяжкавата будзе, дажджы размылі. Жычка. / у безас. ужыв. Днём сарвала насціл з моста, Шлях нашчэнт размыла ранкам. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ско́цісты, ‑ая, ‑ае.
Які паступова, непрыкметна зніжаецца; спадзісты, адхонны. Скоцісты бераг рэчкі. □ Двор быў на скоцістым узгорку, крутым і няроўным. Чорны. Праскочыла [Каця] рэдкія хмызы на скоцістым палетку і проста перад сабой убачыла самалёт. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лёнд ’сухая дарога’ (Совещ. ОЛА — Гомель), ст.-бел. лиондъ, лондъ ’суша’ запазычана са ст.-польск. ląd ’тс’, ’бераг’. С с.-в.-ням. lant, -des, ням. Land ’зямля, ралля, глеба, вёска, край’, ’суша’ (Булыка, Запазыч., 190; Слаўскі, 4, 84).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
біча́й Бераг лужка, аборка (Мсцісл. Юрч.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
адпла́кацца, ‑плачуся, ‑плачашся, ‑плачацца; зак.
Разм. Адпрасіцца ад чаго‑н. з дапамогай плачу. Раз Іван, моцна пакрыўджаны, адважыўся зайсці ў кусты на бераг рэчкі... Тут, думаў ён, ніхто яму не перашкодзіць адплакацца за ўсё. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)